Zaak-Bretly D. van start: hoe de politie een spoorloze verdachte traceert
Na een intensieve klopjacht arresteerde de politie in oktober vorig jaar de 24-jarige moordverdachte Bretly D. uit Rotterdam. Vandaag start zijn rechtszaak.
Justitie vermoedt dat D. tijdens een date een man uit Rotterdam doodschoot en daarna zijn appartement in brand stak. Ruim een week later zou hij, nog altijd op de vlucht, in Zutphen geprobeerd hebben een man te wurgen.
Het OM loofde een beloning van 25.000 euro uit om Bretly D. te vinden. Een oproep om in heel Nederland naar de verdachte uit te kijken had resultaat: hij werd bijna twee weken na de moord opgepakt in een Amsterdams hotel.
Lang niet altijd wordt de hulp van het publiek ingeroepen tijdens een zoektocht naar een verdachte. Iedere situatie is anders en vraagt om zijn eigen benadering, vertelt Raymond Kolsteren, tgo-leider bij de Rotterdamse politie. Tgo staat voor Team Grootschalige Opsporing, de groep rechercheurs en specialisten die op een moordzaak wordt gezet.
"Je moet steeds kiezen tussen tactieken die je kunt inzetten", zegt Kolsteren, die in de beginfase ook betrokken was bij de zoektocht naar Bretly D. "Er bestaat geen blauwdruk van een zoektocht."
Doorlichten
Natuurlijk zijn er wel stappen die de politie altijd doorloopt, zoals het opvragen van telefoongegevens en camerabeelden in de buurt van de plaats delict. "Je kijkt of er een mogelijke verdachte te zien is en of er opvallende kentekenregistraties zijn."
Door zulk recherchewerk kwam na een paar dagen ook Bretly D. in beeld. Iemand die op 15-jarige leeftijd al eens een man neerstak tijdens een date en daarvoor werd veroordeeld tot jeugd-tbs.
Zodra de politie een verdachte in het vizier heeft, wordt die zo snel mogelijk doorgelicht om te bepalen waar hij zou kunnen zijn. Wat valt op aan de verdachte? Zijn er plekken te bedenken waar hij naartoe zou kunnen gaan?
"Je probeert in het hoofd van de verdachte te kruipen", legt Kolsteren uit. Een vraag die hij zich regelmatig stelt: wat zou ik doen in zijn geval? "Het is vaak een beetje psychologie van de koude grond."
Stille sms
Binnen de politie wordt een signalement verspreid, zodat iedere agent op straat uit kan kijken naar de verdachte. Ook belangrijk: familie en vrienden onder de tap plaatsen of observeren. "Als je op de vlucht bent, heb je meestal hulp nodig", zegt Kolsteren. "Je ziet vaak dat een verdachte daarvoor iemand uit zijn sociaal netwerk benadert."
Daarnaast kunnen bankgegevens een goede informatiebron zijn. Wie ergens geld opneemt, valt meteen door de mand.
De politie kan ook bijzondere opsporingsmiddelen inzetten. Een slim trucje is bijvoorbeeld een 'stille sms' naar de verdachte om te kijken welke zendmast hij aanstraalt om zo het gebied te bepalen waar hij zich bevindt.
Als je iemand hebt met een vrij algemeen signalement, word je gek van de tips.
Een lastige vraag is wanneer de politie de identiteit van een verdachte bekendmaakt en de hulp van het publiek inroept. In de zaak-Bretly D. besloot het OM dit te doen na een tweede geweldsincident in Zutphen.
"Als je besluit naar buiten te treden, wordt de zoekactie oncontroleerbaar", weet Kolsteren. "Als je iemand hebt met een vrij algemeen signalement, word je gek van de tips."
Ook over Bretly D. kwamen in korte tijd honderden tips binnen, uit heel Nederland. Al die mensen dachten hem ergens te hebben gezien. "Je moet het kaf van het koren scheiden en dat kan je overstelpen met werk."
Ook wil de politie mensen niet onnodig bang maken. "Als je zegt: er loopt een levensgevaarlijke moordenaar rond, kan dat een onveilig gevoel geven. Aan de andere kant wil je in zo'n geval juist alles op alles zetten."
Verstopt op toilet
Bij Bretly D. vonden politie en justitie een stilzwijgende zoektocht geen optie meer: hij moest zo snel mogelijk gevonden worden om meer slachtoffers te voorkomen.
Omdat de politie vermoedde dat hij met het openbaar vervoer reisde, werd gevraagd op te letten op stations. "De politie kan niet live de camera's van alle stations in Nederland volgen", verklaart Kolsteren de oproep.
Wat de politie wel kan, is camerabeelden controleren nadat iemand de verdachte denkt te hebben gezien. Zo kwam de politie erachter dat Bretly D. naar Amsterdam was gereisd. Tips dat hij rondliep in het centrum, bleken ook te kloppen. Uiteindelijk kon de politie hem oppakken nadat hij een hotel in was gevlucht en zich op het toilet had verstopt.
Touwtje
Hoe een verdachte het ook aanpakt, uiteindelijk loopt hij volgens Kolsteren een keer tegen de lamp. "Ik heb nog nooit een zaak gehad waarbij iemand spoorloos bleef. Je hebt altijd wel een touwtje waar je aan kan trekken."
Vandaag is in Rotterdam een eerste zitting in de zaak tegen D., die daar vermoedelijk zelf niet bij zal zijn. Het Openbaar Ministerie beslist op korte termijn of het tipgeld van 25.000 euro in de zaak wordt uitgekeerd.
