Hezbollah belooft terug te slaan naar Israël, 'maar is niet uit op oorlog'

• Eliane Lamper

  redacteur Buitenland

"Wacht maar af wat er nog gaat gebeuren", zo besloot Hassan Nasrallah gisteravond zijn televisietoespraak, terwijl in de regio en het Westen met spanning werd toegekeken. De leider van Hezbollah liet er in zijn uitgebreide speech geen twijfel over bestaan dat de militante beweging de aanslag op Saleh al-Arouri van Hamas zal vergelden.

De belangrijke Hamas-leider werd dinsdag bij een droneaanval in een woonwijk in het zuiden van de Libanese hoofdstad Beiroet gedood, net als zes andere Hamas-leden. Het is vrijwel zeker dat Israël achter de aanval zat, hoewel er geen officiële bevestiging is. Israël zei na de aanval dat het leger in de hoogste staat van paraatheid verkeert.

Voor het eerst sinds het begin van de oorlog wist Israël een hooggeplaatste Hamas-leider uit te schakelen; niet in Gaza, maar op Libanees grondgebied. Dat zet de verhoudingen tussen Hezbollah en Israël op scherp en vergroot de angst voor een regionale oorlog. Alle ogen zijn nu op de militante beweging gericht, die steun krijgt van Iran.

In de veertig jaar dat Hezbollah bestaat, heeft de groep zich geprofileerd als verzetsbeweging tegen de Israëlische bezetting in Libanon, wat aanvankelijk tot grote populariteit leidde. Daarnaast is het een politieke partij en levert het sociale diensten. De populariteit is de afgelopen jaren sterk afgenomen, met name door de steun aan de Syrische dictator Assad en de economische crisis in Libanon. Nederland ziet Hezbollah al jaren als terroristische organisatie. De militaire tak van de beweging staat op de EU-terreurlijst.

'Hezbollah wil geen oorlog'

"Deze aanslag brengt Hezbollah in een moeilijke positie", zegt Marina Calculli, universitair docent aan de Universiteit Leiden en Hezbollah-deskundige. Hoewel het hier ging om een Hamas-leider, zei Nasrallah eerder in een toespraak dat hij een aanval op Libanees grondgebied niet zou accepteren. "Hezbollah kan vergelding nu niet vermijden, maar niemand in Libanon wil oorlog, ook Hezbollah zelf niet."

Hezbollah is er niet op uit om een regionale oorlog te ontketenen, zegt ook Nora Stel, universitair docent conflictstudies aan de Radboud Universiteit en gespecialiseerd in Libanon. Tot nu toe heeft de groep terughoudend gereageerd op aanvallen uit Israël, zegt zij. "Hezbollah heeft hun rode lijn aangegeven, daar kunnen ze niet meer omheen."

De afgelopen maanden bestookten het Israëlische leger en de militante groepering elkaar aan de grens met raketten. Meerdere Libanese burgers en journalisten werden gedood, meer dan honderd Hezbollah-strijders kwamen om. Tienduizenden burgers aan beide kanten van de grens moesten hun huizen verlaten.

De aanslag op de Hamas-leider was een escalatie vanuit Israël en daarmee nam het land bewust een groot risico, zeggen Stel en Calculli. Hezbollah zou het land militair hard kunnen raken en is veel beter bewapend dan Hamas. Het Israëlische leger kondigde begin deze week aan dat militairen in Gaza zich nu gaan voorbereiden op een front bij de grens met Libanon.

Voor Netanyahu lijkt er geen reden te zijn om te stoppen met oorlogsvoering. Hoewel er onder de Israëlische bevolking amper vertrouwen is in de premier, is de steun voor de oorlog in Gaza wel groot. Een ruime meerderheid van de bevolking steunt het openen van een nieuw front tegen Hezbollah, blijkt uit peilingen. "Iedereen weet dat wanneer de oorlog stopt, het voor hem voorbij is", zegt Calculli.

'As van verzet'

Hezbollah is afhankelijk van de steun van Iran, en ook dat land wil zich niet mengen in een oorlog, zegt Calculli. Het land is de belangrijkste bondgenoot van Hezbollah en ondersteunt de groepering met trainingen, geavanceerde wapens en geld. "Iran heeft op dit moment geen belang bij een groter conflict."

Iran is sterk verbonden met militante groeperingen en oefent zo veel militaire en politieke invloed uit in de regio. Deze groepen zijn onderdeel van de 'as van verzet' tegen Israël, zoals Iran het zelf noemt. Naast Hezbollah en Hamas zijn dat ook onder meer de Houthi-rebellen in Jemen, die in de Rode Zee de afgelopen weken meermaals schepen aanvielen die gelinkt waren aan Israël.

Hezbollah zal de komende tijd op een dun koord moeten balanceren. Met een grootschalige oorlog zou de beweging alle binnenlandse steun verliezen, zegt Stel. "Ze willen hun steun tonen aan de Palestijnen en een aanslag als deze niet over hun kant laten gaan, zonder Libanon in een oorlog mee te slepen."