'Inzamelingsdoel statiegeld pas in 2026 gehaald'

• Merel Stikkelorum

  redacteur Binnenland

Het huidige wettelijke doel om 90 procent van de verkochte plastic flessen in te zamelen, wordt pas in 2026 gehaald. Dat concludeert het Afvalfonds Verpakkingen in een nieuw plan om de inzameling te verbeteren.

"Schokkend", vindt Suze Govers van Recycling Netwerk Benelux. "Dit kan niet. Er ligt een wet. Iedereen dient zich daaraan te houden."

Het Afvalfonds, dat namens bedrijven verantwoordelijk is voor de inzameling, ligt onder vuur van de handhavende Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Begin september kreeg het een officiële waarschuwing van de inspectie omdat er in 2022 met 68 procent veel te weinig flesjes zijn ingezameld.

Niet haalbaar

Een eerste plan om de inzameling omhoog te krijgen, werd half oktober als onvoldoende beoordeeld. Afgelopen vrijdag heeft het Afvalfonds een nieuw plan ingeleverd bij de inspectie.

In dat plan staat dat het niet haalbaar is om op korte termijn de wettelijke doelstelling, die al geldt sinds juli 2021, te gaan halen. "Het kost gewoon tijd, dat zag je ook met de inzameling van plastic afval", zegt een woordvoerder. "We weten dat die doelstelling nu al geldt en dat het beter moet. We hebben een ambitieus plan dat we in 2026 verwachten te halen."

Het Afvalfonds had niet eerder kunnen voorzien dat er veel meer apparaten bij moeten komen, zegt de zegsvrouw. "Er zijn al duizenden extra machines bij gekomen. Pas als het ingevoerd is, kan je kijken waar het beter kan."

"Wet is wet"

Demissionair staatssecretaris Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat snapt dat verbetering niet direct bereikt zal worden. "Maar ik heb al eerder bij het Afvalfonds aangegeven dat ik verwacht ook volgend jaar al betere resultaten te zien en dat ik van mening ben dat hiervoor in ieder geval meer innameapparaten nodig zijn. Het is nu aan de ILT om dit plan te beoordelen in het kader van hun handhavingstaak."

Volgens Suze Govers van milieuorganisatie Recycling Netwerk Benelux moet Heijnen niet met zich laten sollen. "Als je als regering een wet hebt opgesteld met een duidelijke deadline en het bedrijfsleven zegt die pas vier jaar na dato te gaan halen, dan moet Heijnen zeggen: wet is wet, ook voor jullie."

De ILT gaat het plan nu bestuderen en kan daarom nog niet reageren. Half oktober eiste de ILT "duidelijke actie" van het Afvalfonds: een "concreet verbeterplan met meetbare maatregelen en een duidelijke planning".

Meer inzamelpunten

In het hernieuwde plan staat dat het Afvalfonds het aantal inzamelingspunten wil uitbreiden. Zo moeten er 1800 extra statiegeldmachines worden geplaatst bij bijvoorbeeld scholen, luchthavens, treinstations en attractieparken. Bij supermarkten worden 800 machines extra geplaatst.

Verder komen er nog 2800 plekken bij waar je 'handmatig', dus aan de balie, statiegeldflesjes kan inleveren en je geld terugkrijgt, zoals op kantoren, bij kiosken en kleine supermarkten. Ook wordt het aantal tankstations waar dit mogelijk is uitgebreid. Nu krijg je op deze plekken vaak geen statiegeld terug voor lege flesjes en blikjes, maar wordt het geld gedoneerd aan een goed doel.

Tot nu toe komen bij tankstations langs de snelweg, waar dit nu al mogelijk is, heel weinig flesjes terug via de balie omdat nergens staat aangegeven dat dit mogelijk is. "Het zal beter bekend moeten worden, door bijvoorbeeld campagnes bij tankstations", erkent de woordvoerder. Het Afvalfonds is in gesprek met deze branches om meer handmatige inleverpunten te krijgen. "Het kan niet worden opgelegd."

Volgens Suze Govers moet ervoor gezorgd worden dat je bij elk verkooppunt statiegeld terug kan krijgen. "Dat is heel normaal in andere statiegeldlanden en zorgt voor veel hogere inzamelpercentages."

De inspectie vroeg half oktober ook om een "concreet plan om meer flessen onder het statiegeld te laten vallen". Nu zijn flessen met verse sappen en zuivel nog wettelijk uitgezonderd van statiegeld, terwijl die volgens de meest recente gegevens 16 procent van het totale aantal plastic flessen vormen.

Het Afvalfonds zegt verder met producenten van zuivel, verse sappen en wijn in petflesjes in gesprek te gaan om vrijwillig over te gaan op statiegeld. Een aantal producenten van verse sappen heeft dit al gedaan. Deze dranken zijn wettelijk uitgezonderd van statiegeld, maar kunnen volgens het fonds "heel makkelijk aan het bestaande statiegeldsysteem toegevoegd kunnen worden".

De reden van uitzondering was altijd dat deze flesjes niet makkelijk schoon te maken zouden zijn. "Wat ons betreft is daar geen sprake van", zegt de woordvoerder van het Afvalfonds. "Wij hebben het systeem al opengesteld voor sap en zuivel."

Een verplichting voor deze producenten om statiegeld te voeren, wil het fonds echter niet. "Opnemen in wetgeving duurt veel langer. We gaan met die producenten en importeurs in gesprek. We gaan ervan uit dat ze daar wel voor in zijn", aldus de zegsvrouw.