Geen ruimte meer voor bevers in natte natuurgebieden Noord-Nederland

In de natte natuurgebieden in Noord-Nederland past er bijna geen bever mee bij. Bevers die op gevaarlijke plekken gaan graven - bijvoorbeeld bij dijken - kunnen daarom niet meer gevangen worden en in het gebied worden bijgeplaatst. De dieren mogen zich wel blijven voortplanten.

Als er geen geschikte herplaatsingsplekken meer zijn, is afschieten van de bever in het uiterste geval de enige optie.

De provincies Groningen en Drenthe zeggen geen andere keus te hebben. Bevers kunnen grote schade aanrichten aan dijken en zo de veiligheid van het achterland in gevaar brengen.

Om dezelfde reden worden in Limburg, Brabant en Gelderland al langer bevers afgeschoten, ook al zijn ze eerder uitgezet en genieten ze dus wettelijke bescherming.

Veel geld en moeite

"Het Ruiten Aa-gebied is een paradijs voor bevers", zegt Cindy de Jonge, beverconsulent voor de provincies Groningen en Drenthe bij RTV Noord. De gemeente heeft het natuurgebied samen met verschillende beheerorganisaties de afgelopen dertig jaar met veel geld en moeite heringericht.

Het beekdal van de Ruiten Aa is nu kronkeliger, natter, kleurrijker en gevarieerder dan voorheen, aldus de gemeente op een speciale website. Er is een natuurverbinding met de Wadden, tientallen kilometers verderop.

Bij het terugbrengen van de oorspronkelijke natuur in het gebied, paste ook het (weer) uitzetten van bevers. Het knaagdier was van oudsher thuis in Nederland, maar in 1826 werd het laatste exemplaar doodgeschoten en waarschijnlijk opgegeten.

Vechtpartijen met dodelijke afloop

Vanaf 1988 is de bever in Nederland geherintroduceerd, het eerst in de Biesbosch. Daarna ook op tal van andere plekken, zoals in het gebied van de Ruiten Aa. "Dit gebied is ideaal vanwege de dichte begroeiing langs de oevers. Dat wordt niet gemaaid en daar vinden bevers zowel hun voedsel als het bouwmateriaal voor hun burchten", aldus De Jonge. "Hier vinden ze alles wat het beverhartje begeert. Er is voedsel in overvloed en in hun ondergrondse burchten zijn ze veilig voor roofdieren."

Maar met vierhonderd bevers wordt het gebied te vol. De dieren gaan zwerven en komen, op zoek naar nieuwe territoria, ook op plekken waar ze niet welkom zijn, zeker als ze met hun geknaag soms veel schade aanrichten.

"Dit varieert van een omgeknaagde boom op de weg of het spoor, tot wateroverlast door een beverdam of een beverhol in een (spoor)dijk", aldus de Unie van Waterschappen. "Zo kan de veiligheid in het geding komen."

Er is nog een probleem. De Jonge: "Bevers zijn territoriumdieren. Indringers worden weggejaagd en dat leidt tot vechtpartijen, soms zelfs met dodelijke afloop."

Draagvlak houden

Beverconsulent De Jonge gaat ervan uit dat er in 'haar' gebied nog plaats is voor twee jonge dieren. "Meer ruimte is er niet. We kunnen geen bevers plaatsen in territoria die al bezet zijn. De omgeving van dit beekje is ingericht voor bevers. Andere plekken waar dat zo is, hebben we niet in Westerwolde", zegt ze.

Als er meer bevers komen, verlenen de provincies ontheffing om ze af te schieten in de rode zone. Een pijnlijk besluit, erkent De Jonge. "Maar het gaat om dierenwelzijn. Als we hier nog meer bevers plaatsen, dan leidt dat tot ongelukken en vechtpartijen. We doden individuele dieren en daarmee hopen we draagvlak te houden voor de andere bevers in de Groningse en Drentse beken."

Al in 2017 besloot de provincie Limburg om dezelfde reden een aantal uitgezette bevers af te schieten. Vanaf mei vorig jaar gebeurt dat in Brabant en vanaf vorig jaar oktober ook in Gelderland.

Populatie beheersen door wolven

Toch is er ook twijfel of afschieten wel de juiste manier is om overlast en schade te voorkomen. "Afschieten lijkt me een laatste redmiddel, want wanneer je de ene bever afschiet, komt de volgende gewoon weer", stelt de Leidse archeologe Nathalie Brusgaard op basis van historisch onderzoek in universiteitsblad Mare.

Zij stelt andere oplossingen voor. "Er wordt al gekeken naar hoe we probleembevers kunnen ontmoedigen zich te vestigen bij treinsporen en andere plaatsen waar ze voor overlast zorgen", aldus Brusgaard. "Je kunt ook kijken of je wolven de populatie van bevers kunt laten beheersen."