Meer Indië-herdenkingen, met meer jonge organisatoren

• Noor de Kort

  redacteur Online

Op meerdere plekken in Nederland worden vandaag de slachtoffers herdacht van de Tweede Wereldoorlog in voormalig Nederlands-Indië. Japan maakte de capitulatie bekend op 15 augustus 1945, waarmee de oorlog in alle werelddelen voorbij was.

Bij het Indisch Monument in Den Haag is vanavond zoals gebruikelijk de Nationale Herdenking. Maar door het hele land zijn er steeds meer lokale herdenkingen. "Ieder jaar komen er wel één of twee bij, en we zitten nu boven de vijftig in totaal", zegt John Sijmonsbergen, vicevoorzitter van de Nationale Herdenking 15 augustus 1945.

Dat heeft er volgens Sijmonsbergen mee te maken dat de tweede generatie veel initiatief neemt op het gebied van herdenken. "Zij zijn ook al aardig op leeftijd, gaan met pensioen en hebben veel tijd."

Maar ook de derde generatie en zelfs vierde generatie zit steeds vaker in comités die herdenkingen organiseren, zoals in Nijmegen, Dordrecht en Rotterdam. "Een van de doelen is de verschillende generaties met elkaar in contact brengen", zegt Oscar Ekkelboom (30), die in het Nijmeegse comité zit. "Verhalen met elkaar delen, om zo de geschiedenis levend te houden."

Comité van dertigers

Het Nijmeegse comité is dit jaar volledig vernieuwd. Behalve Ekkelboom zijn er nog drie bestuursleden van de derde generatie, allemaal in de dertig.

De overgrootvader van Ekkelboom woonde voor de oorlog in Semarang, op Java. Na de inval van Japan werd hij geïnterneerd in een kamp in de buurt van de Japanse stad Nagoya. Hij moest dwangarbeid verrichten in een loodmijn en kwam hierbij om het leven.

"Daardoor ben ik mij er altijd bewust van geweest dat de Tweede Wereldoorlog een grote rol heeft gespeeld in Azië", zegt Ekkelboom. "En dat er niet alleen oorlog in Nederlands-Indië was, maar breder: in heel Azië."

Het herdenken zelf verloopt in Nijmegen ongeveer hetzelfde als eerdere jaren. Maar het voorprogramma is vernieuwd. Daarin is aandacht voor de geschiedenis, maar ook voor het "vieren van de vrijheid", zegt Ekkelboom.

Er is muziek, en een Nijmeegse Indische familie van meerdere generaties legt samen een krans. Deze familie wordt ook geportretteerd door een Indische fotograaf. "Ze zijn een soort posterfamilie voor de herdenking dit jaar", zegt Ekkelboom.

Komende vijf jaar is er iedere keer een andere Nijmeegse Indische familie aan de beurt. "Uiteindelijk hopen we een mooie tentoonstelling te maken over die vijf families."

Rotterdam heeft sinds een paar jaar een nieuw comité. Voorzitter Tenny Tenzer (42) is zoon van een Indonesische moeder en een Indische vader, die nog werd geboren in de voormalige kolonie.

Toen zijn vader zo'n tien jaar geleden overleed, ging Tenzer zich meer verdiepen in de familiegeschiedenis. "Ik wist bijna niets, want hij had daar nooit over gesproken."

Tenzer, van beroep journalist, maakte onder andere een documentaire over zijn verleden: I.N.D.O.: in Nederland door omstandigheden. Dat hij nu meer weet, geeft Tenzer rust. "Ik kan nu aan mijn zoon vertellen waar mijn vader vandaan kwam."

Tenzer vindt het belangrijk dat dit soort verhalen wordt doorgegeven. Maar om jongeren aan te spreken, is volgens Tenzer vernieuwing nodig. Bij de traditionele herdenking is er "een speech van de burgemeester, het Wilhelmus en een verhaal van iemand die de oorlog heeft meegemaakt: vaak heel zware verhalen".

"Bij het doorvertellen van de geschiedenis moet je niet alleen traumatische verhalen vertellen", zegt Tenzer. Daarom is er in Rotterdam, behalve een herdenking, een festival met onder andere Molukse eettentjes en muziek. "Dat is het 5-mei-element: ook de vrijheid vieren."