Oekraïne herijkt tegenoffensief: geen grote aanval, maar focus op slijtage

• Chiem Balduk

  Redacteur buitenland

Oekraïne heeft de strategie aangepast van het tegenoffensief in het zuiden en oosten van het land. Volgens militair analisten richt het leger zich nu met name op het uitputten van de Russische troepen in plaats van een grote, geconcentreerde aanval op één plek langs het front. De strategie is terug te zien in herhaaldelijke aanvallen, ver achter de frontlinies.

De plannen zijn noodgedwongen aangepast vanwege de grote verliezen aan het begin van het tegenoffensief, dat begin juni van start ging. "In de eerste weken trokken de troepen naar voren, maar dat ging gepaard met grote verliezen", zegt veiligheidsdeskundige Maria Avdeeva van de Oekraïense European Expert Association.

Volgens The New York Times raakte zo'n 20 procent van de ingezette wapens beschadigd of vernietigd, waaronder westerse tanks en pantservoertuigen. Daartegenover stond vrij beperkte terreinwinst: zo'n 300 vierkante kilometer.

Deze gebieden heeft Oekraïne in de afgelopen anderhalve maand bevrijd:

Oekraïne opereert voorzichtiger dan Rusland, ziet brigadegeneraal Han Bouwmeester, hoogleraar militair-operationele wetenschappen bij de Nederlandse Defensie Academie. "Oekraïne is voorzichtig met hun mensen en materieel. Die wil je niet klakkeloos een mijnenveld insturen."

In de eerste weken van het tegenoffensief hebben de Oekraïense strijdkrachten gezocht naar zwakke punten in de verdediging, maar die lijken er niet te zijn; de linies blijken sterk voor het Oekraïense leger, dat geen luchtoverwicht heeft en kampt met een dreigend munitietekort. "Doordat Oekraïne moest wachten op wapenleveranties, kon Rusland de verdediging op orde brengen", zegt Avdeeva. "Er zijn meervoudige linies opgezet en er liggen heel veel mijnen."

Zo ziet de Russische verdediging eruit:

Met name de mijnen maken het maken van een grote doorbraak lastig. Oekraïense genietroepen beschikken over onvoldoende middelen om een weg te banen in de velden vol explosieven. Volgens The Washington Post heeft Kyiv zo'n 15 procent van de gevraagde ontmijningsmiddelen van het Westen ontvangen.

In de tussentijd verlegt Oekraïne de focus op het 'slijten' en uitputten van de vijandelijke troepen. Dat gebeurt bijvoorbeeld met eigen troepenverplaatsingen, zegt oud-Commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif. "Oekraïne heeft kortere logistieke lijnen, dus het kan sneller troepen verplaatsen van zuid naar noord. Rusland moet meer werk verrichten om eenheden te verschuiven, en dat werkt uitputtend."

Belangrijker zijn de gerichte aanvallen achter het front, ziet Avdeeva. Munitiedepots, aanvoerlijnen en oefenterreinen zijn doelwit van talloze aanvallen in de afgelopen weken. "Wat Rusland als veilig gebied beschouwde, wordt nu aangevallen met langeafstandsraketten", aldus de analist. Neem de strategisch belangrijke Krimbrug, of een hotel aan de kust waar een Russische topcommandant werd uitgeschakeld.

De doelen 'in de diepte' zouden Rusland op de lange termijn in de problemen kunnen brengen. "Alles wat je achter het front uitschakelt, verschijnt niet meer aan het front", zegt Bouwmeester. Dat geldt voor materieel, maar ook voor reservisten die uitgeputte militairen moeten vervangen.

De slijtage moet ertoe leiden dat de Russische verdediging uiteindelijk zwaktes gaat vertonen. "Als ergens het moreel breekt, kun je daar toehappen", zegt De Kruif. Oekraïne lijkt de middelen te hebben om alsnog met de grote 'push' te komen, denkt Bouwmeester. "Er zouden negen tot twaalf gevechtsbrigades getraind zijn, waarvan er vier tot zes zijn ingezet. Er zijn nog eenheden achter de hand dus."

Bij de uitputtingsstrategie speelt tijd een belangrijke rol. "Er bestond in Oekraïne en het buitenland het misverstand dat het tegenoffensief een snelle operatie zou zijn", zegt Avdeeva. "Maar dit is echt anders dan de bevrijding van de regio Charkiv en de stad Cherson."

In dit overzicht zie je met welk tempo gebied werd bezet of bevrijd in de afgelopen maanden:

Die tijd is alleen schaars. Iedere dag oorlog maakt het land meer kapot, ook financieel. Daarom had Kyiv liever een grote doorbraak aan het front geforceerd, zegt Avdeeva.

"Rusland gebruikt de tijd ondertussen om meer wapens en drones te kopen en produceren", zegt Avdeeva. Oud-Commandant De Kruif ziet daarentegen een snelle toename van westerse wapenproductie. "Als dat echt op stoom komt, produceert het Westen meer dan Rusland."