Russische 'Alligator'-heli's frustreren tegenoffensief: 'Er is tijd nodig'

• Chiem Balduk

  Redacteur buitenland

De onrust in Rusland lijkt zich nog niet direct te vertalen in Oekraïense successen op het slagveld. Mondjesmaat worden dorpen langs het zuidfront bevrijd. Het Oekraïense tegenoffensief verloopt langzamer dan gehoopt, erkende president Zelensky vorige week. Maar dat betekent niet dat het offensief op mislukken staat, stellen analisten.

Deze gebieden zijn de afgelopen weken bevrijd:

"Het meest gunstige - en tevens onrealistisch optimistische - scenario heeft zich niet voorgedaan", zegt de Belgische luitenant-kolonel Tom Simoens van de Koninklijke Militaire School in Brussel. "We zien vrij magere terreinwinst tegenover zware verliezen." Er is wat verwachtingsmangement nodig, zegt Frans Osinga, hoogleraar Oorlogsstudies (Universiteit Leiden). "Dit offensief heeft tijd nodig."

"Tijd is belangrijk, zeker in oorlogstijd", twitterde een lichtgeïrriteerde topadviseur van president Zelensky vorige week. "In de tijd dat wij onze bondgenoten moesten overtuigen wapens te leveren, hebben de Russen verdedigingslinies aangelegd."

Alligator-heli's tegen Leopard-tanks

De Oekraïense strijdkrachten vechten tegen een taaie, goed voorbereide Russische verdediging, zegt Mykola Bjeljeskov, onderzoeker bij de Oekraïense denktank NISS en zelfverklaard 'leunstoelgeneraal'. "Het is een dodelijke combinatie van mijnen, artillerie, het verstoren van radarsystemen en gevechtshelikopters."

Om te beginnen: de inzet van Russische gevechtshelikopters. De Russische luchtmacht was lange tijd grotendeels afwezig in de oorlog, maar de afgelopen weken wisten heli's gevoelige klappen uit te delen. Meerdere westerse gevechtsvoertuigen en minstens één Leopard-tank werden uitgeschakeld door de Ka-52 Alligator, het Russische pronkstuk in de lucht.

"Hier was Oekraïne al voor beducht, omdat ze geen luchtoverwicht hebben", zegt Osinga. "Westerse landen zouden nooit zonder luchtoverwicht een offensief starten, maar Oekraïne had die keuze niet." Het Oekraïense leger jaagt daarom actief op de Russische helikopters. Het militaire weblog Oryx telde tot nu toe 97 uitgeschakelde helikopters, waarvan 37 Ka-52's.

De inzet vergt een goed doordachte tactiek. "Door een antiradarraket in te zetten, worden de Oekraïners gedwongen het radarsysteem uit te zetten. Daardoor ontstaat lokaal een gat, waarin de helikopter kan optreden", legt de hoogleraar uit. Cruciaal hierbij is goede coördinatie, iets waarin Rusland in deze oorlog niet uitblinkt.

De aanvallen zijn te pareren met luchtafweersystemen, maar die staan - noodgedwongen door de Russische aanvallen - voornamelijk bij steden en cruciale infrastructuur achter het front. Ook zijn er de Stingers, maar deze luchtdoelraketten hebben een bereik van enkele kilometers, terwijl de Ka-52 raketten met een bereik van 10 kilometer kan afvuren.

Combined warfare

De Ka-52 is een krachtig wapen, maar "de mijnen en artillerie zijn een grotere zorg", zegt militair historicus Simoens. "Rusland heeft op papier uitstekende linies opgebouwd, waar de Oekraïners tegenaan lopen." Militaire bloggers meldden deze week dat Oekraïense troepen binnendringen bij de voorste Russische verdedigingslinies. "Juist de voorste linie is het best verkend. De linies daarachter zijn een vraagteken, en dus mogelijk lastiger", stelt Simoens.

Ook zonder luchtoverwicht zijn er kansen voor Oekraïne, stellen de deskundigen. "Geen enkel wapen geeft de doorslag, het gaat om de combinatie van wapensystemen", zegt Osinga. Simoens vergelijkt de kracht van zogeheten combined arms warfare met 'slechte wiskunde': "1 plus 1 plus 1 plus 1 is niet 4, maar 6." Oekraïne heeft volgens Simoens niet de tijd gehad om hierin te trainen. "In het beste geval is er voorbereid op nauwe samenwerking tussen tanks en infanterie."

Wurgmethode

Ondertussen voert Oekraïne aanvallen uit diep achter het front. "Oekraïne lijkt te gaan voor het 'Cherson-scenario'", denkt Simoens. Uit die havenstad trokken de Russen zich terug nadat Oekraïne maandenlang aanvoerlijnen hadden bestookt. Zo werden de Russische posities onhoudbaar gemaakt. Die wurgmethode zou Oekraïne nu kunnen herhalen. "Het roept wel de vraag op waarom dat nu pas gebeurt."

Een aantal recente aanvallen:

Bij het tegenoffensief moet dit grote plaatje worden bekeken, zegt Osinga. "Het gaat niet alleen om het aantal bevrijde dorpen of kilometers, maar om de toegebrachte schade aan de Russische militaire capaciteiten."

De impact van de Wagner-opstand kan pas op de lange termijn merkbaar worden, zegt Ruslandonderzoeker Nigel Gould-Davies van denktank IISS tegen Euronews. "Het gebrek aan eenheid onder de Russische strijdkrachten is vreselijk voor het Russische moreel, en juist goed voor het Oekraïense moreel."

Tijd nodig

Geduld is geboden, adviseert Osinga: "De geallieerde landing in Normandië in 1944 duurde ook maanden." Luitenant-kolonel Simoens vergelijkt het offensief juist met de Eerste Wereldoorlog: "De ene partij wordt ieder jaar beter, maar de verdediging van de andere partij ook. Zo zou deze oorlog kunnen uitlopen op een patstelling."

De Oekraïense onderzoeker Bjeljeskov benadrukt dat 'de grote klap' nog moet komen. Immers: veel reserves, gevechtsvoertuigen en wapens zijn nog niet ingezet. "Dit is nog de testfase, ter voorbereiding op de inzet van de massale aanval."

Bekijk in deze kaart alle geverifieerde beelden van de oorlog in Oekraïne: