Mark Rutte verraste gisteren vriend en vijand door zijn vertrek uit de politiek aan te kondigen. Vrijdag, vlak na de val van zijn vierde kabinet zei hij nog: "Ik moet daar even over nadenken en mijn partij ook, Maar als u het me nu vraagt, zeg ik vanzelfsprekend 'ja. Omdat ik de energie ervoor heb."
Wat is er sindsdien gebeurd? En wat staat ons de komende tijd allemaal te wachten?
Zondag 9 juli:
- Mark Rutte neemt 's ochtends het besluit. Hoe dat besluit tot stand is gekomen, is niet duidelijk. Misschien heeft meegespeeld dat in de achterban opeens de vraag klinkt of Rutte nog wel de gewenste VVD-leider is.
- 's Middags informeert Rutte een deel van de VVD-top over zijn besluit. Het gaat om een klein groepje mensen.
- Naar verluidt is er binnen de D66-fractie overleg over de vraag of Rutte moet worden afgezet. Een deel van de achterban wil dat. Er wordt een petitie met die strekking online gezet.
- GroenLinks-leider Jesse Klaver belt Rutte om te laten weten dat GL en PvdA van plan zijn om een motie van wantrouwen in te dienen. 's Avonds is Klaver met PvdA-leider Attje Kuiken bij Nieuwsuur. Ze willen in plaats van Rutte een 'zakenpremier'.
Maandag 10 juli:
- Wopke Hoekstra maakt in De Telegraaf bekend dat hij geen CDA-lijsttrekker meer wordt.
- De Tweede Kamer komt terug van het reces (dat vrijdag is begonnen) om over de val van het kabinet te spreken. De oppositie wil niet dat Rutte als demissionair premier aanblijft. PVV-leider Wilders zal met een motie van wantrouwen komen.
- Het debat begint om 10.15 uur. Rond 10.00 uur belt D66-leider Sigrid Kaag met Rutte. Volgens de D66-lezing wil ze waarschuwen dat er mensen in de D66-fractie zijn die twijfelen over steun aan de motie van wantrouwen. Volgens de VVD-lezing ging het om een dreigement: blijf niet, want ook D66 wil je weg hebben.
- Het debat begint met een verklaring van Rutte: "Gisterochtend heb ik het besluit genomen dat ik niet opnieuw beschikbaar ben als lijsttrekker voor de VVD bij de komende verkiezingen. Bij het aantreden na de verkiezingen van een nieuw kabinet zal ik de politiek verlaten."
- De Tweede Kamer is overdonderd door het nieuws. Ook de VVD-fractie wist nog van niks. Alleen fractievoorzitter Sophie Hermans was op de hoogte.
Dinsdag 11 juli:
- Demissionair minister Dilan Yesilgöz zegt nog niet te weten of ze Mark Rutte wil opvolgen als politiek leider van de VVD. De VVD-prominenten Klaas Dijkhoff, Edith Schippers en Jeanine Hennis hebben inmiddels laten weten dat ze voor de eer bedanken. Fractievoorzitter Hermans zegt dat ze nog nadenkt over haar kandidatuur.
- Vanavond is er een ledenbijeenkomst van de ChristenUnie. Naar verwachting zal daar waardering worden uitgesproken voor de opstelling van de kleinste regeringspartij.
En wat gebeurt er verder?
- Het VVD-bestuur maakt nog deze week bekend welke kandidaat het naar voren schuift als opvolger van Rutte. Er heeft zich één andere kandidaat gemeld: oud-Kamerlid André Bosman. Dat betekent dat er een lijsttrekkersverkiezing moet komen.
- Komende maandag komt de uitslag van een ledenraadpleging bij PvdA en GroenLinks over de vraag of de twee partijen al dan niet met één lijst en één verkiezingsprogramma aan de Tweede Kamerverkiezingen moeten meedoen.
- Verder is de vraag wie de nieuwe lijsttrekker van het CDA wil worden. Fractievoorzitter Pieter Heerma wil niet meer op de kieslijst. Genoemd worden de Kamerleden Derk Boswijk en Henri Bontenbal en gedeputeerde Mirjam Sterk. Ook de naam van oud-staatssecretaris Mona Keijzer valt.
- Sigrid Kaag heeft al een besluit genomen over het lijsttrekkerschap van D66, maar wil daar op dit moment nog niets over zeggen.
- Na het zomerreces, in september, besluit de Tweede Kamer welke onderwerpen controversieel worden verklaard en dus niet meer behandeld. Het gaat dan onder meer om de omstreden spreidingswet, waarmee gemeenten gedwongen moeten kunnen worden om asielopvang te regelen.
- Demissionair premier Rutte en koning Willem-Alexander zullen binnenkort besluiten om de Tweede Kamer te ontbinden. In het besluit wordt de datum genoemd waarop de verkiezingen zijn, naar verwachting woensdag 15 of woensdag 22 november.
- Nieuwe politieke groeperingen moeten uiterlijk 83 dagen voor de verkiezingsdatum bij de Kiesraad geregistreerd zijn. De kandidatenlijsten moeten 42 dagen van tevoren worden ingeleverd.
