Om de afhandeling van het toeslagenschandaal te versnellen, wil het kabinet massaal inzetten op het treffen van schikkingen met gedupeerden. De regering is op zoek naar commerciële partijen om voor 2500 ouders de schadevergoeding in één keer af te handelen. Het gaat om een consortium van bijvoorbeeld verzekeraars, consultancybureaus en juridisch adviseurs. Dat melden bronnen rond het kabinet aan Nieuwsuur.
De nieuwe aanpak vloeit voort uit de belofte van het kabinet om de afhandeling van het toeslagenschandaal te versnellen. Premier Rutte beloofde eind maart verbetering na de forse nederlaag van de coalitiepartijen bij de Provinciale Statenverkiezingen.
Pilot schikkingen mislukt
Tot nu toe heeft het ministerie van Financiën weinig succes met het treffen van schikkingen met gedupeerden, zogeheten vaststellingsovereenkomsten (vso's). Elf maanden geleden startten twee verschillende proeven met ongeveer 30 gedupeerden, met wisselend succes.
Bij één van de proeven hebben na een jaar dertien van de vijftien deelnemers een schikking getroffen, volgens het ministerie van Financiën. Bij de andere pilot werd deelnemers voorgehouden dat ze binnen acht weken een schikking zouden kunnen treffen. Maar van de vijftien deelnemende ouders zijn na bijna een jaar slechts vier gedupeerden tot een akkoord gekomen met de fiscus.
'Elke brief doet pijn'
Meerdere ouders die hebben meegedaan aan die proef zeggen tegen Nieuwsuur dat zij vast zijn gelopen in juridische procedures. "Ik voel me gevangen in dit traject, tussen al die advocaten", zegt Jyoti Weststrate, die nog altijd wacht op een schikking.
Vooraf werd juist gezegd dat de bewijslast niet bij de ouders zou liggen. Nieuwsuur zag een intern document waarin staat dat zelfs wanneer de landsadvocaat ouders intern gelijk geeft, ambtenaren alsnog om meer bewijs vragen bij ouders. Het ministerie van Financiën zegt in een reactie dat het soms lastig voor ouders kan zijn schade goed te onderbouwen en "in overleg met de advocaat en de ouder tot een praktische oplossing te komen".
Het viel Bernadette Vliegendhart enorm tegen hoeveel bewijs ze moest leveren voor een schikking. "Door al je papieren heen gaan was ook weer al je trauma's naar boven halen. Elke brief doet pijn, elke brief van een deurwaarder brengt herinneringen naar boven. Herinneringen die je ver weg hebt gestopt komen weer terug." Vliegendhart heeft inmiddels wel een schikking weten te treffen met Toeslagen, maar wacht nog op de uitbetaling.
Tweede Kamerleden Inge van Dijk (CDA) en Renske Leijten (SP) vinden dat gedupeerden nog altijd met te veel wantrouwen benaderd worden. Van Dijk vraagt zich af of de overheid te bang is geworden om te constateren dat iets "gewoon het gevolg is van de toeslagenaffaire, dat er een causaal verband is?"
Volgens Leijten is steeds vaker te zien dat mensen met kleine schades "snel klaar zijn en groot gecompenseerd" en bij grote schades "worden mensen gewantrouwd tot op het bot".
Reinier van Zutphen, de Nationale ombudsman, ziet "risico's" door het massaal inzetten op schikkingen door het kabinet. "Je moet de zaak niet onnodig juridiseren", zegt Van Zutphen. "Je moet vanaf het begin met mensen in gesprek: wat heb je nodig om vooruit te kunnen? Dat gebeurt echt onvoldoende. Het gaat over veel meer dan alleen een bedrag voor schade."
Commerciële partijen
Daar komt bij dat het kabinet inzet op commerciële partijen - zoals bijvoorbeeld verzekeraars, consultancybureaus of juridisch adviseurs - om de schikkingen met ouders te treffen. In Den Haag wordt erkend dat de overheid het zelf niet sneller kan en dat daarom gekeken wordt naar private partijen om "productie te draaien".
Zowel Van Dijk als Leijten maken zich zorgen of de kosten van het massaal treffen van schikkingen wel in verhouding zullen blijven als het kabinet in zee gaat met commerciële partijen. Zo is het CDA-kamerlid benieuwd hoeveel geld straks terechtkomt bij de ouders, "en hoeveel we in de organisatie hebben moeten pompen?" Het Kamerlid benadrukt dat bij commerciële partijen goed toezicht moet worden gehouden: "Loopt het niet helemaal uit de pas? Is dit inderdaad een route waardoor ouders beter en sneller geholpen worden?"
In de proef werd al duidelijk dat die kosten fors oplopen. Zo declareert een letselschadeadvocaat voor één gedupeerde ouder al 20.000 euro, alleen om de schade in kaart te brengen.
Inmiddels heeft het kabinet al meer dan 7 miljard euro uitgetrokken voor de afhandeling van het toeslagenschandaal, zo bleek recent uit de Voorjaarsnota. De verwachting is dat in totaal zo'n 40.000 gedupeerden recht hebben op compensatie en een schadevergoeding.
De ouders die meedoen aan de mislukte pilot zijn verbaasd dat het kabinet nu met 2500 ouders wil schikken. Vliegendhart adviseert de overheid om het hele proces in een veel korter tijdsbestek te regelen: "Op één dag samenkomen, alles bespreken en tot een akkoord komen, alleen dan kan je het versneld doen."
