Groeiende groep mensen met een baan tóch dakloos

• Dieuwke van Ooij

  verslaggever Nieuwsuur
• Tessel Bruns

Werken of studeren, mentaal en fysiek in goede gezondheid verkeren, maar toch dakloos raken. Het overkomt steeds meer mensen in Nederland. De groep zogeheten economische daklozen groeit snel, dat bevestigen tenminste zes grote gemeenten aan Nieuwsuur. Het gaat dan vaak om alleenstaanden, maar ook om mensen met zeer jonge kinderen.

"Deze nieuwe groep heeft eigenlijk alleen een woonprobleem en heeft het vroeger altijd zelf kunnen rooien", zegt Boaz Adank, wethouder zorg en veiligheid in Breda. Omdat deze groep daklozen geen last heeft van een verslaving of een psychisch probleem, zijn ze volgens de gemeenten zelfredzaam en komen daarom niet in aanmerking voor de reguliere daklozenopvang.

Ze zijn op zichzelf aangewezen als het gaat om huisvesting. Door het grote tekort aan woningen, slapen steeds meer mensen bij familie of vrienden of zelfs in hun auto.

Richard Jardinier leefde maandenlang in zijn auto nadat hij zijn huis kwijtraakte. Het was steenkoud, maar hij durfde de auto niet te laten draaien. "Dan weten mensen dat er iemand in de auto zit. Ik schaamde me." En ook de hoogzwangere Esmeralda Schoenmaker belandde op straat, samen met haar 3-jarige dochter.

Wethouder Adank erkent dat de groeiende groep daklozen in alle steden tussen wal en schip raakt. "Als je verslaafd bent, dan kunnen mensen in de opvang intern afkicken en tegelijkertijd kijken we naar passende woonruimte of begeleid wonen. Maar dat geldt niet voor deze nieuwe groep daklozen. Daar moet echt dringend wat voor gebeuren."

Sofahopper

De woningcrisis is de belangrijkste oorzaak voor de groeiende groep economische daklozen. Er is een tekort aan betaalbare woningen, particuliere huur is vaak te duur en er zijn te weinig sociale huurwoningen. "Hugo de Jonge is bezig met meer woningen, maar daar moet echt een tandje bij", zegt Adank.

"De wachtlijsten voor corporatiewoningen zijn heel erg lang en we hebben veel urgente doelgroepen. Dit is formeel niet een urgente groep, maar ik denk wel dat we voor deze doelgroep meer voorrang zouden moeten krijgen", zegt Adank. Andere redenen voor dakloosheid kunnen de stijgende inflatie en schulden zijn, die mensen boven het hoofd zijn gegroeid.

Een zelfredzame dakloze die bij de gemeente aanklopt voor hulp, wordt daarom gevraagd om het eigen netwerk aan te spreken. "We zien dat steeds meer mensen 'sofahopper' worden, dus bij vrienden van bank naar bank verhuizen omdat ze gewoon geen passende woning kunnen vinden", zegt Adank.

Andere oplossingen

In verschillende gemeenten ontstaan initiatieven voor hulp aan economische daklozen. Bijvoorbeeld 'Onder de Pannen', een landelijk initiatief dat langdurige dakloosheid probeert te voorkomen. De organisatie biedt mensen tijdelijke huisvesting bij particulieren met 'een kamer over'.

In de gemeente Breda heeft Stichting De Herberg nog meer laagdrempelige mogelijkheden om mensen tijdelijk van de straat te houden. Volgens directeur Hanneke van Herwijnen van de stichting is het aantal - vaak jonge - daklozen met een baan dat niet in de traditionele opvang terecht kan, in Breda het afgelopen jaar met 50 procent gegroeid.

Zorgelijk is dat er geen structurele oplossingen zijn. "Het beeld van daklozen klopt niet meer. Het zijn inmiddels mensen zoals jij en ik. Het zijn gewoon mensen waaraan je niet meer kunt zien dat ze dakloos zijn. Dat vraagt andere oplossingen", zegt Van Herwijnen. Ze krijgt dagelijks veel telefoontjes van mensen met een baan, maar zonder huis.

In sommige gevallen komen economische daklozen in een neerwaartse spiraal terecht. Volgens wethouder Adank een zorgelijke situatie, omdat het mensen zijn die eigenlijk heel goed voor zichzelf kunnen zorgen als ze een huis zouden hebben. "Maar als je in een auto woont, dan doet dat echt iets met je. Je raakt van de regen in de drup en de problemen worden alleen maar groter."

In het ergste geval belanden economische daklozen alsnog in de daklozenopvang, omdat ze verslavingen of psychische problemen ontwikkelen door de nijpende situatie waarin ze verkeren. Volgens gemeenten moet er snel iets gebeuren. "Het begint echt met méér woningen", benadrukt Adank nog maar eens.