Rekenregels stikstof mogelijk onderuit in nieuwe uitspraak Raad van State

• Barbara Terlingen

  redacteur Politiek

Opnieuw dreigen vertragingen voor projecten door tegenslag bij de aanpak van stikstofproblemen. De Raad van State streeft ernaar in maart uitspraak te doen in een zaak over de manier waarop de stikstofneerslag in de natuur wordt berekend. Sinds januari vorig jaar wordt de stikstofneerslag berekend tot 25 kilometer van een project, en het is zeer de vraag of dat standhoudt bij de Raad van State.

Deskundigen met wie de NOS sprak betwijfelen of de onderbouwing van de grens bij de rechter overeind blijft. De neerslag komt namelijk in een veel groter gebied neer dan alleen binnen de zogeheten "afkapgrens" van 25 kilometer. Als de Raad van State een streep zet door de rekengrens dreigen opnieuw vertragingen bij vergunningen voor projecten. Juristen en omgevingsadviseurs denken dat de kans groot is dat dat gebeurt.

De onderbouwing van de 25-kilometergrens is volgens Robert Kamphuis van De Omgevingsadviseurs een "serieus probleem". "Door de 25-kilometergrens worden beschermde gebieden buiten 25 kilometer van een bron of project buiten beschouwing gelaten. Terwijl we weten dat stikstof ook na 25 kilometer kan neerslaan."

'Alles weer stil'

Chris Backes, hoogleraar Omgevingsrecht van de Universiteit Utrecht, noemt de 25-kilometergrens arbitrair. "Stikstofuitstoot houdt zich niet aan kilometergrenzen."

Omgevingsadvocaat Mink Oude Breuil: "De regering had goed moeten onderbouwen waarom het afkappen van de rekengrens van 25 kilometer niet schadelijk is voor de natuur". Oude Breuil vindt het erop lijken of dezelfde fout wordt gemaakt als bij onderbouwing van de bouwvrijstelling. Die ging dit najaar onderuit, toen de Raad oordeelde dat de stikstof die bij de bouw van projecten vrijkomt niet buiten beschouwing kan worden gelaten.

Kamphuis: "Als de 25-kilometergrens nu bij de Raad van State onderuitgaat, ligt alles weer stil". Volgens Kamphuis kan het om maanden van vertraging gaan.

Volgens de adviseurs ligt de oplossing in het op grotere schaal aanpakken van de stikstofuitstoot, en kleinere bedrijven en projecten minder strenge regels opleggen.

Backes noemt het stikstofprobleem vooral ingewikkeld door de papieren werkelijkheid. Hij wijst er al langer op dat de juridische regels geen garantie zijn voor natuurherstel. "Zelfs als alle agrarische en economische activiteiten in ons land gestopt worden komt er nog altijd stikstof neer van buiten de landsgrenzen. De overheid moet drastische stappen nemen om de uitstoot terug te dringen."

Hetzelfde geldt volgens hem voor de moeizaamheden rond vergunningen voor kleine projecten en extra belastingen. Wat hem betreft zou de rekengrens dan veel kleiner kunnen zijn, zodat kleine projecten niet zoveel "gedoe" hebben. Ook Kamphuis en Oude Breuil beamen dat steeds weer nieuwe berekeningen voor kleine projecten erg vervelend en vertragend is.

Piekbelasters aanpakken

Om de natuur te herstellen en de stikstofuitstoot terug te dringen wil het kabinet piekbelasters laten verduurzamen, verhuizen of stoppen. Het kabinet wilde dit voorjaar ongeveer 3000 bedrijven die veel stikstof uitstoten benaderen met een aanbod. Maar dat schiet nog niet op.

Minister Van der Wal liet onlangs weten pas in april te kunnen melden welke bedrijven de piekbelasters zijn en welke regelingen het kabinet voor ze heeft. "Het is ontzettend ingewikkelde materie, het duurt gewoon even", zei de minister begin dit jaar. De Tweede Kamer debatteert vandaag met haar en collega Adema van Landbouw over de piekbelasters en afspraken van het Rijk met provincies en gemeenten over natuurherstel.