Het zal nog jaren duren voordat gedupeerden van de toeslagenaffaire volledig gecompenseerd zijn, vreest de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). In gesprek met Nieuwsuur zegt bestuurder Peter Heijkoop: "Als je heel nuchter kijkt, dan ga je echt richting 2030 voor gedupeerden duidelijkheid hebben."
Zo lang toeslagenouders niet gecompenseerd zijn, krijgen ze ondersteuning vanuit de gemeente. "Dus wij hebben ook nog steeds onze handen vol", zegt Heijkoop. Hij hoopt dat het ministerie van Financiën extra personeel kan inschakelen zodat de afhandeling sneller gaat.
30.000 euro
Gedupeerden moeten nu allerlei stappen doorlopen om gecompenseerd te worden. Na een korte beoordeling kregen ze al een compensatie van 30.000 euro. Maar wie denkt recht te hebben op meer, krijgt een uitgebreide integrale beoordeling. Als mensen dan nog niet voldoende gecompenseerd zijn, moeten ze naar de Commissie Werkelijke Schade.
De gemeenten denken dat het proces van integraal beoordelen tot 2026 duurt. En de Commissie Werkelijke Schade, die daarna moet beoordelen of mensen extra schade hebben geleden door bijvoorbeeld het verliezen van een huis of een baan, is waarschijnlijk nog tot 2030 bezig. "Dat is denk ik wel het eerlijke verhaal", stelt Heijkoop.
Deze week is het twee jaar geleden dat het kabinet een "ruimhartige vergoeding" beloofde voor gedupeerden van de toeslagenaffaire. Maar advocaat Narda Teke-Bozkurt ziet inmiddels vooral hoe ouders verstrikt raken in een web van regelingen. Van de tachtig toeslagenouders die zij bijstaat, is nog niemand volledig gecompenseerd.
Kabinetsleden kwamen aanvankelijk iedere maand samen in een speciaal ingelaste ministeriële commissie, om zo de voortgang van de hersteloperatie te bewaken. Maar inmiddels is die commissie, onder leiding van minister-president Mark Rutte, al maanden niet bij elkaar geweest. Dat bevestigt het ministerie van Financiën aan Nieuwsuur. Volgens een woordvoerder wordt de commissie alleen bij elkaar geroepen als het nodig is.
Zwartgelakte dossiers
Gedupeerden nemen massaal een advocaat in de arm, omdat ze er zelf niet uitkomen. Uit opgevraagde cijfers bij de Raad voor de Rechtsbijstand blijkt dat bijna 8000 toeslagenouders nu een advocaat hebben. Een jaar geleden was dat nog niet de helft.
Maar ook dat leidt er niet toe dat het proces sneller gaat. Uit een enquête van de Raad voor de Rechtsbijstand blijkt dat 40 procent van de advocaten vindt dat ze hun cliënten niet goed kunnen helpen. Als reden noemen ze bijvoorbeeld het niet, of niet volledig, beschikken over dossiers. Advocaat Teke-Bozkurt weet er alles van: zij ontving tot nu toe één dossier van de Belastingdienst, en dat was zwartgelakt.
De advocaten geven aan dat zo'n 96 procent van hun zaken nog niet is afgerond. Janet Ramesar, een van de allereerste gedupeerden die haar zaak naar buiten bracht, wacht ook nog steeds: "Ik sta stil met mijn dossier. Eind 2020 ben ik gedeeltelijk uitbetaald. Daarna heb ik bezwaar gemaakt en daar is tot op de dag van vandaag niks mee gebeurd."
Het is net zo'n vervelende mug die de hele tijd om je heen vliegt, die toeslagen.
Het ministerie van Financiën erkent in zijn laatste rapportage dat er "knelpunten" zijn. Er is "onvoldoende capaciteit" om alle aanmeldingen "binnen de wettelijke termijn" te beoordelen.
Volgens de laatste cijfers hebben 20.000 ouders inmiddels een beoordeling gehad. Dat komt neer op een derde van het aantal aanmeldingen. Maar, zo vertellen advocaten, veel gedupeerden maken daarna nog bezwaar.
Ondertussen maakt het ministerie zich ook zorgen over het grote aantal mensen dat zich aanmeldt, maar helemaal geen recht heeft op compensatie. Van de bijna 57.000 mensen die zich tot nu toe meldden, kwam minder dan de helft door de eerste toets.
VNG-bestuurder Heijkoop ziet het ook in de gemeenten gebeuren: "Dat is voor gedupeerden wel heel zuur. Ze komen nu in een lange wachtrij, waar ook duizenden mensen in staan die er misschien niet helemaal horen."
Parlementaire enquête
Heijkoop is daarom kritisch: "Alles bij elkaar is het een recept voor een vastgelopen operatie." Hij sluit dan ook niet uit dat er in de toekomst een parlementaire enquête komt naar de hersteloperatie. "Hier is zo veel fout gegaan in de omgang met de burger, maar ook in het werken met systemen, afspraken met overheden, beeldvorming. Ik vind dat je daarvan zou moeten willen leren."
Gedupeerde Janet Ramesar heeft haar leven inmiddels weer opgepakt. Ze heeft een baan en werkt voor de SP in de gemeente Den Haag. Maar, zo zegt ze: "Het is net zo'n vervelende mug die hele tijd om je heen vliegt, die toeslagen. Ging het maar gewoon een keer weg."
