Leerdam na unieke zege open over menstruatieklachten: 'Je wordt onzeker'
Het voelde als een koortsaanval. Ze was misselijk, verkrampt, zat met een veel te hoge hartslag op de fiets en lag daarna uitgeteld in bed.
De zaterdag van Jutta Leerdam verliep ronduit belabberd. En toch won ze een dag later in Calgary als eerste Nederlandse vrouw ooit voor de vierde keer op rij een wereldbekerwedstrijd over 1.000 meter.
Met een voorsprong van meer dan zes tienden op olympisch kampioen Miho Takagi - het leek alsof er niks aan de hand was.
Meer dan de helft gewonnen
Haar cijfers worden met de week indrukwekkender. Sinds 2016/2017, haar debuutseizoen bij de senioren, heeft Leerdam meer dan de helft van haar 1.000 meters gewonnen: 65 ritten, 33 zeges.
En met haar vierde wereldbekertriomf op rij deze winter evenaart ze Ireen Wüst en Femke Kok, de enige andere Nederlandse vrouwen die daar ooit in slaagden. Met ook nog eens de kanttekening dat Wüst haar overwinningen in twee verschillende seizoenen boekte en Kok domineerde toen de Aziatische sprinttop door de coronacrisis ontbrak.
Neergeploft, uitgeteld, duizelig
Leerdam heerst. Kort na de race in de Calgary Olympic Oval zat ze er wel flink doorheen, meer dan gebruikelijk. Na anderhalve ronde uitrijden plofte ze neer op een van de kussens langs de inrijbaan. Zitten ging niet meer, ze liet zich vallen en bleef een paar tellen liggen voordat ze weer overeind kon komen.
"Ik werd heel licht in mijn hoofd. Ook een beetje duizelig, daardoor kon ik bijna niet meer voor de camera staan." Tijdens het televisie-interview wapperde Leerdam met haar hand, op zoek naar een beetje frisse lucht.
Later legde ze uit waar die flauwte vandaan kwam. "Ik was zaterdag heel erg ongesteld en heb veel bloed verloren. Ik was er deze keer zo ziek van."
Je hoort topsporters er zelden over. Verklaringen voor tegenvallende prestaties, een slechte dag of mindere vorm worden niet vaak hardop gelinkt aan menstruatieklachten. "Ik wilde het eigenlijk ook nog zeggen voor de camera, want het is wel een ding in de sport."
Leerdam heeft er geen moeite mee om over het delicate onderwerp te praten. "Oh nee, ik kom uit een heel open familie, alles is bespreekbaar bij ons. Daardoor ben ik er heel makkelijk in."
"Als je bij een belangrijk toernooi niet fit bent door dit, is dat eigenlijk supermoeilijk, want je kan er niks aan doen", vertelt ze. "Zaterdag lag ik op bed, was ik helemaal uitgeschakeld. Zondag moest ik op het hoogste niveau presteren. Voor mezelf is het mooi dat ik me kon herpakken. Ondanks het feit dat ik er best onzeker van word, want je bent niet fit."
Ik had er geen invloed op. Dat haat ik.
De onvoorspelbaarheid maakt van het fysieke ongemak ook een mentale uitdaging. "Dat ik er gewoon ziek van was, vind ik best wel lastig."
"En ik had er geen invloed op. Dat haat ik. Als je ziek bent, heb je er ook geen invloed op. Maar eens in de zoveel keer dat ik die maandelijkse cyclus heb, is het heel heftig, en dat was precies dit weekeinde."
Met als gevolg dat haar unieke zegereeks op de tocht stond. "Ik zat te denken: hoe ga ik die vier uit vier bereiken?"
Maar op de dag van de 1.000 meter namen de klachten weer af. "Ik voelde me echt beter, maar de 500 meter (op vrijdag, red.) ging ook niet heel lekker, dus je hebt niet veel zelfvertrouwen. Ik dacht: gewoon doen, gewoon goed schaatsen en dan zien we het wel."
Leerdam was niet eerder zo dominant in een seizoen. Voor deze winter stond de teller qua wereldbekeroverwinningen slechts op één.
In februari pakte ze op de Olympische Spelen zilver, daarna maakte Leerdam de overstap naar Jumbo-Visma. Een nieuwe omgeving waarin de wereldkampioene van 2020 op de kilometer, zoals ze dat omschrijft, "stabiel sterk" is geworden.
"Zonder dat ik te grof ben, ben ik sterker dan de trainers me normaal gesproken zouden maken. En het is niet dat ik elke keer uitschiet, mijn basisniveau is gewoon hoog. Dan kun je met een iets mindere rit ook gewoon nog steeds winnen."
Omdat ik zo sterk ben geworden, heb ik veel meer balans in mijn slag.
Dat basisniveau is bij de ploeg van Jac Orie hoger dan het in het verleden onder andere begeleiding was. "Ze hebben me iets meer mijn potentie laten halen, zonder dat ze bang waren dat ik te sterk zou worden. Het was altijd: je moet ook weer niet té sterk zijn, het gaat om de balans. Maar juist omdat ik zo sterk ben geworden, heb ik veel meer balans in mijn slag."
Winnen ondanks foutjes
Dankzij die uitgekiende balans weet Leerdam op haar favoriete afstand een score van honderd procent te behalen in de wereldbeker, zelfs ondanks hevige menstruatieklachten.
"Vorige week was ik nog superfit. Ik dacht: het zou niet weg moeten zijn. Toch had ik dit niet verwacht. Er zaten een paar foutjes in mijn rit, maar mijn basisniveau is dus nog steeds hoog genoeg om met zes, zeven tienden verschil te winnen."
