Het aantal ouderen dat op een wachtlijst staat voor een acute opname in een verpleeghuis is tussen januari en november van dit jaar gestegen van 2762 naar 4737 mensen: een toename van ruim 70 procent. Honderden van hen wachten zelfs al langer dan een halfjaar op een bed.
Dat blijkt uit een analyse door Nieuwsuur van cijfers over wachtlijsten die Zorginstituut Nederland maandelijks publiceert. Het Zorginstituut, een overheidsinstantie, bevestigt dat de analyse correct is.
Minister Conny Helder voor Langdurige Zorg zegt in een reactie dat de stijging van het aantal wachtenden haar zorgen baart. "Het geeft aan dat we tegen de grenzen aan zitten."
Sommige mensen komen zelfs te overlijden terwijl ze wachten op een plek.
Het gaat bij de wachtenden om zeer kwetsbare ouderen. De meesten zitten in de laatste jaren van hun leven. Ze hebben bijvoorbeeld vergevorderde dementie of zware lichamelijke problemen. Een opname in het verpleeghuis is direct of heel binnenkort noodzakelijk door hun slechte gezondheid of het (dreigend) omvallen van een mantelzorger zoals hun partner.
Omdat de ouderen een zogeheten Wlz-indicatie hebben vanwege hun gezondheid, hebben ze recht op een plek in een verpleeghuis. Maar alle ongeveer 130.000 verpleeghuisbedden in Nederland zijn bezet of niet beschikbaar door tekort aan zorgpersoneel. De ouderen wachten noodgedwongen thuis en dat zullen er alleen maar meer worden: er komen steeds meer oudere mensen bij.
Ook de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) noemt de stijging van het aantal wachtenden zorgelijk. "Ten eerste omdat deze cliënten snel passende zorg nodig hebben en hoe groter deze groep, hoe onzekerder dat dat lukt. Ten tweede omdat dit de wachttijden voor minder urgent wachtenden verder opstuwt", zegt een woordvoerder.
De NZa kwam deze week zelf ook met een rapport over de toenemende druk op de verpleeghuiszorg. "De vraag is of er een moment komt waarop het huidige systeem echt vastloopt", schrijft de toezichthouder.
Het rapport wijst op een extra reden voor de oplopende wachtlijsten. Volgens de NZa zijn er namelijk "veel" ouderen die "vanuit het niets" bovenaan de wachtlijst komen te staan en direct wordt opgenomen zodra er een bed vrijkomt.
Het gaat hier om crisisgevallen, mensen die bijvoorbeeld door een val in het ziekenhuis belanden en daarna moeten doorstromen naar een verpleeghuisbed omdat ze echt niet meer naar huis kunnen. Deze mensen krijgen dan voorrang op andere urgente wachtenden. "Die laatste cliënten moeten nu nog langer wachten, waarbij ook hun situatie kan verslechteren", schrijft de NZa.
Dood op de wachtlijst
"De wachtlijst voor een verpleeghuisbed schetst eigenlijk geen realistisch beeld meer", zegt Anneke Westerlaken, voorzitter van branchevereniging voor de ouderenzorg Actiz. "Het is geen rij van 1 tot 10. Er wordt iedere keer gekeken wie er op dat moment degene is die de plek het meeste nodig heeft. Dat betekent ook dat sommige mensen lang zullen moeten wachten. Of zelfs komen te overlijden in de tijd dat zij wachten op een verpleeghuisplek."
Bekijk hieronder het verhaal van Jorien, die Alzheimer heeft, maar lang moet wachten op een plek:
De groep van duizenden ouderen die nu wacht op een acute opname is nog maar het topje van de wachtlijstproblemen. In totaal staan er bijna 22.000 ouderen op de wachtlijst voor een verpleeghuis. Het merendeel van deze mensen redt het nog wel even thuis en wacht vooral op een plek in de buurt van hun woonplaats. De totale wachtlijst groeit snel: in 2019 ging het nog om 14.500 mensen.
Minister: meer plek kan niet
Volgens Westerlaken is het nodig om de ouderenzorg anders in te richten. "Er komen veel meer mensen bij die kwetsbaar zijn en die een verpleeghuisplek nodig hebben. De rek is uit de zorg voor ouderen."
Volgens minister Helder zijn er geen "makkelijke oplossingen". Extra verpleeghuisplekken zijn door de personeelstekorten volgens haar geen optie.
"Mijn beleid is erop gericht de zorg en ondersteuning voor ouderen samen met het veld anders vorm te geven, maar dit kost tijd en daar kunnen we niet op wachten. [Ik ga] samen met de partijen in beeld brengen hoe we de zorg en ondersteuning thuis beter kunnen organiseren zodat mensen niet of later naar het verpleeghuis hoeven." Lees hier de hele reactie van de minister.
