Koning laat onderzoek doen naar rol Oranjes in koloniaal verleden

Koning Willem-Alexander laat een onafhankelijk onderzoek doen naar de rol van zijn eigen familie in de koloniale geschiedenis. Volgens de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) gaat het onderzoek drie jaar duren en wordt het gedaan door de universiteit Leiden.

Een commissie onder leiding van oud-hoogleraar koloniale geschiedenis Gert Oostindie zal het onderzoek begeleiden. Die commissie kiest en benoemt ook de onderzoekers. Het onderzoek omvat de periode van de late zestiende eeuw tot aan het postkoloniale heden.

"Diepgaande kennis van het verleden is essentieel om historische feiten en ontwikkelingen te kunnen begrijpen en de impact daarvan op mensen en gemeenschappen zo scherp en eerlijk mogelijk onder ogen te kunnen zien", zegt de koning. "Ik vind het belangrijk dat deze kennis ook beschikbaar komt ten aanzien van de rol van het Huis Oranje-Nassau in de koloniale geschiedenis. Dit dient te gebeuren op basis van grondig, kritisch en onafhankelijk onderzoek, waartoe ik opdracht heb gegeven."

Voorouders koning waarschijnlijk slavenhouders

Wetenschapper Oostindie hield zich al eerder bezig met de rol van de familie Oranje-Nassau in de koloniale geschiedenis. Hij schreef er een boek over onder de titel De parels en de kroon.

Voorouders van de koning hadden naar alle waarschijnlijkheid zelf slaven en ze waren via de West-Indische Compagnie ook betrokken bij de trans-Atlantische slavenhandel. Ook zouden de Oranjes hebben geprofiteerd van de geldstromen uit het voormalig Nederlands-Indië.

"Dat is op zich niet verrassend", zei Oostindie in Nieuws en Co op NPO Radio 1. "Ze waren de elite en de leiders. Maar hoe het precies zat met de geldstromen en hoe de Oranje betrokken waren bij besluitvormingen weten we eigenlijk niet. Daar hopen we meer over te kunnen zeggen."

"Het gaat ook over welk beeld in de kolonies bestond over de Oranjes. En dat kun je doortrekken tot het heden. Want de koning is ook nog steeds het hoofd van Antilliaanse Nederlanders", zei Oostindie, die wel benadrukt dat het zwaartepunt van het onderzoek in het verleden ligt.

Excuses slavernijverleden

De aankondiging van het onderzoek naar de rol van het koningshuis in het koloniale verleden komt kort voordat het kabinet officieel excuses zal aanbieden voor het Nederlands slavernijverleden. Dat staat gepland voor 19 december.

Die verontschuldigingen worden aangeboden door verschillende leden van het kabinet, in Nederland, Suriname en de eilanden van Caribisch Nederland.

Vanuit de voormalige koloniën wordt daarop met instemming gereageerd, maar er is ook kritiek. Sommigen vinden dat niet het kabinet, maar juist de koning als staatshoofd de excuses zou moeten aanbieden.

Objecten

Vorige maand maakte de RVD bekend dat er een onafhankelijk onderzoek komt naar de herkomst van koloniale objecten in de verzamelingen van het Koninklijk Huis. Een speciale commissie gaat daarvoor naar schatting 10.000 objecten bekijken, van schilderijen tot handschriften en foto's.

Uit de studie moet blijken of die voorwerpen wel rechtmatig in eigendom zijn van de Oranjes.