In Frankrijk is een grootschalig en breed gedragen offensief gestart tegen misstanden in de porno-industrie. Het gaat onder meer om geweld, verkrachting en seks met minderjarigen.
De Franse Senaat sprak zes maanden lang met pornoproducenten, actrices en experts. Het resultaat was een snoeihard rapport van 200 pagina's. De Franse politie speurde online naar daders en slachtoffers en pakte mensen op. Justitie deed onderzoek en kwam met officiële aanklachten.
Meer dan twintig mannen - pornoproducenten en -acteurs - zijn inmiddels in staat van beschuldiging gesteld. Een deel van hen werd in preventieve hechtenis genomen, in afwachting van een proces. Meer dan zestig ex-pornoactrices hebben aanklachten tegen de mannen ingediend.
Seksueel geweld
"De verdachten worden beschuldigd van verkrachting, aanzetten tot prostitutie, mensenhandel en in één geval: marteling", vertelt Céline Piques van de feministische organisatie Osez le Féminisme. "Het is echt uniek wat er gebeurt, voor Frankrijk en Europa, maar misschien wel in de hele wereld."
'Camille' werd als porno-actrice slachtoffer van verkrachting. Ze vertelt anoniem hoe ze in de pornowereld belandde, en hoe ze daar werd misbruikt:
De aanleiding voor veel van de initiatieven ligt bij een boek van journalist Robin d'Angelo. Hij werkte ruim een jaar undercover op de filmsets van pornobedrijven. En hij was naar eigen zeggen geschokt door de hoeveelheid geweld die hij zag. Zijn boek verscheen in 2018, toen de MeToo-beweging volop gaande was. Seksueel geweld kwam daardoor hoog op de agenda te staan, ook in Frankrijk.
Feministische organisaties stapten met het boek naar Justitie. Alles stond zwart-op-wit, d'Angelo had met eigen ogen misdrijven gezien en daarom was vervolging nodig, zei onder meer Osez le Féminisme.
"Er is volop bewijs van misdrijven. Want veel van die strafbare feiten in de porno zijn gewoon te zien: de video's circuleren nog steeds op internet", zegt Céline Piques.
In zo'n 90 procent van de pornofilms die wij hebben bestudeerd, wordt geweld gebruikt.
De Franse politie, en met name de cybercrime-afdeling, ging aan het werk. Twee Franse pornoproducenten kwamen in het vizier. Producent Pascal Ollitrault werd eind 2020 in voorlopige hechtenis genomen. Hij wordt verdacht van verkrachting en prostitutie.
In juni van dit jaar werd oprichter Michel Piron van de pornosite Jacquie et Michel in staat van beschuldiging gesteld. Hij zou vrouwen voorafgaand en tijdens opnames gedwongen hebben tot seksuele handelingen waarmee ze niet instemden. In totaal zitten ruim twintig mannen in de beklaagdenbank. Een proces wordt op zijn vroegst volgend jaar verwacht.
Valse voorwendselen
"Bijna eenderde van al het internetverkeer is porno. En in zo'n 90 procent van de pornofilms die wij hebben bestudeerd, wordt geweld gebruikt", vertelt senator Laurence Rossignol. Zij deed mee aan het onderzoek van de Franse Eerste Kamer naar de misstanden.
Vaak worden vrouwen onder valse voorwendselen binnengehaald als actrice. Er wordt bijvoorbeeld beloofd dat de film alleen voor een beperkt publiek is, terwijl de beelden daarna wereldwijd via pornosites te zien zijn. Eenmaal op de filmset moeten de vrouwen vaak doen wat hen wordt opgedragen. Verzet of protest heeft geen zin: de vrouwen worden dan met fysiek geweld gedwongen, blijkt uit het senaatsrapport. Actrices die achteraf klagen worden bedreigd en geïntimideerd.
Geen verbod
"Pornofilms zijn ook steeds gewelddadiger geworden", zegt Rossignol. "Pornoproducenten willen hun publiek tevreden houden. Maar de pornoconsumenten hebben steeds nieuwe kicks nodig om opgewonden te raken. Daarom worden filmscènes gewelddadiger gemaakt."
In Frankrijk kijken per maand zo'n 19 miljoen mensen online naar porno: dat is bijna een derde van de bevolking. Daaronder vallen ook 1,2 miljoen kinderen jonger dan 15. "Kinderen kunnen getraumatiseerd raken, ze kunnen gewelddadig of risicogedrag gaan vertonen, en ze kunnen een misvormd beeld van seksualiteit krijgen", aldus het senaatsrapport.
Door critici wordt nogal eens gepleit voor een algeheel verbod op pornografie. Maar Osez le Féminisme en senator Rossignol pleiten daar niet voor. "De wet moet gewoon worden toegepast", zegt Céline Piques. "Als bij filmopnames strafbare feiten worden begaan, denk aan verkrachting of seks met minderjarigen, dan kan dat gewoon met de huidige strafrechtelijke middelen worden aangepakt."
Open brief
Door de verschillende onderzoeken is de Franse porno-industrie in het defensief gedrongen. De grote pornoproducent Dorcel kwam met een 'gedragscode' voor iedereen op de filmset. Daarin staat bijvoorbeeld dat bij gefilmde seksuele handelingen altijd sprake moet zijn van wederzijdse instemming van de deelnemende partijen.
Een collectief van onder andere pornoproducenten en -actrices kwam vorige maand met een open brief in de krant Le Monde. "Pornografie is niet per definitie altijd crimineel", schreven zij. "Als sekswerkers zijn wij ervan overtuigd dat het mogelijk is om op een verantwoorde wijze kwaliteitsporno te maken. Een verbod op porno is geen oplossing."
