Nieuwe wet moet uitbuiting in Japanse porno-industrie tegengaan

• Anoma van der Veere

"Ik had geen keus. Ik tekende het contract alleen door de druk van de groep mensen die om me heen stond", vertelt een slachtoffer van seksuele exploitatie in de Japanse porno-industrie.

Het begon met normale foto's, toen werden het toplessfoto's, en voor ze het wist stond iemand voor haar deur om haar op te halen voor het opnemen van een pornofilm. "Op de set werd ik gedwongen om seks te hebben met meerdere mannen, ik heb nog elke dag nachtmerries," vertelt de anonieme vrouw aan Lighthouse, een Japanse hulporganisatie voor jongeren.

In Japan, waar de pornografische filmindustrie bloeit, zijn zulke verhalen voor veel meer vrouwen bittere realiteit. Met wurgcontracten en dreigementen worden ze gedwongen om eraan mee te doen. Om daar een eind aan te maken en slachtoffers te beschermen, is vandaag de Adult Video Slachtofferpreventiewet in werking getreden.

Pornografische explosie

Vanaf de jaren tachtig groeide de pornografische industrie in Japan razendsnel, er komen iedere dag tientallen nieuwe titels uit. Een lucratieve business, Japan telt bijna 3000 productiebedrijven, met een gezamenlijke marktwaarde van ongeveer 18 miljard euro. De groei ging gepaard met criminaliteit. Veel vrouwen die in deze industrie werken, doen dat niet vrijwillig.

Volgens Seiya Morita, universitair docent aan de Kokugakuin Universiteit in Tokyo, ligt het probleem niet alleen bij het verbijsterende volume aan nieuwe producties: "Vanaf de jaren negentig werd de inhoud geleidelijk gewelddadiger. Daardoor werden vrouwen steeds vaker gedwongen om in zulke films mee te doen. Desondanks waren zowel de regering als de media totaal onverschillig."

In 2016 kwam een talentenbureau in opspraak omdat ze een jonge vrouw hadden gedwongen om in een pornofilm te verschijnen, zelfs nadat ze had aangegeven al meerdere malen voor de camera te zijn verkracht. Het bedrijf dreigde de vrouw met financiële repercussies als ze zich niet zou houden aan haar contract.

Uiteindelijk deed ze toch aangifte. De directeur en twee werknemers werden gearresteerd. Het was een uitzonderlijke zet van de politie, die zich jarenlang afzijdig had gehouden in dit soort zaken. De arrestatie wakkerde een publieke discussie aan over de Japanse seksindustrie, maar bracht nog niet meteen verandering.

Geen biertje, wel in een seksfilm

Op 1 april ging de leeftijd waarop Japanners meerderjarig worden van 20 naar 18, en daarmee ook de leeftijd voor het meedoen in een pornofilm. Alleen voor het nuttigen van alcohol en tabak geldt nog een hogere leeftijd in Japan. Dat betekent dat een 18-jarige scholiere nu geen biertje mag drinken, maar wel een sterrenrol mag spelen in een seksfilm.

Dat voelde zo scheef dat het initiatief werd genomen om jonge vrouwen wettelijk te beschermen. Het voorstel voor de Adult Video Slachtofferpreventiewet werd in eerste instantie slecht ontvangen. Toen Ayaka Shiomura, van de Constitutionele Democratische Partij van Japan, tijdens een parlementaire discussie erover begon, werd ze door het merendeel van haar collega's uitgelachen. Shiomura reageerde verontwaardigd: "Dit is niet iets om over te lachen. Het is een belangrijk probleem."

Een filmpje van het incident kwam online te staan en wekte publieke verontwaardiging. Die was zo breed dat het wetsvoorstel daarna razendsnel door het Japanse Lagerhuis kwam. Het werd met brede steun goedgekeurd in het Hogerhuis, en is vandaag, vier maanden na indiening, in werking getreden.

Door de nieuwe wet kunnen acteurs in een pornofilm eenzijdig hun toestemming intrekken voor de verkoop van de film. Dit kan tot een jaar nadat de verkoop is aangekondigd. Bedrijven die films toch uitbrengen riskeren stevige boetes. De wet was oorspronkelijk bedoeld voor jonge vrouwen, maar nu kan iedereen er een beroep op doen: mannen en vrouwen, ongeacht hun leeftijd. Ook is het de bedoeling dat deze cool-down periode in de toekomst verlengd zal worden naar twee jaar.

Toch zitten er volgens universitair docent Morita nog steeds haken en ogen aan: "In de wet staat niks over het verbieden van seksuele handelingen in contracten." Het probleem van wurgcontracten is volgens hem dus niet opgelost. Hij vervolgt: "Daarbij komen veel mensen er pas na een aantal jaar achter hoeveel schade het kan hebben op je toekomst als je mee hebt gedaan in zulke films. De wet schiet dus nog op meerdere vlakken tekort."