Baudet zoekt naar 'zijn' Forum via trouwe leden en complottheorieën

Het is vier jaar geleden dat Forum voor Democratie tot veler verrassing de grootste partij werd bij de Provinciale Statenverkiezingen. Van die winst is niet veel meer over. Van de verkiesbare politici van destijds noemt een kleine groep zich nog met trots een FvD'er, de rest vertrok.

Vandaag houdt de partij een congres, met als een van de thema's de Provinciale Statenverkiezingen in maart 2023. Op de sprekerslijst staan voor de achterban inmiddels bekende namen als oud-Eerste Kamerlid Paul Cliteur en directeur van Forum for Democracy International John Laughland.

"Er hebben zich alweer duizenden leden aangemeld", zegt partijleider Baudet in een gesprek met de NOS. "Dat zijn mensen die al jaren lid zijn, maar we trekken ook nieuwe groepen aan zoals yoga-rechts." Om dat laatste moet hij zelf lachen.

Baudet maakt zich geen grote zorgen over de leegloop van Statenleden en Kamerleden de afgelopen jaren. "Ik weet niet of het heel anders had gekund", zegt hij. "Er is bij een nieuwe partij ook altijd een fase van neergang."

Meer dan een miljoen Nederlanders

Op 20 maart 2019 stemden meer dan een miljoen Nederlanders op Forum voor Democratie. Het leverde de partij 86 zetels op in de Provinciale Staten. Inmiddels zijn er nog maar 24 Statenleden in functie over. De vijfentwintigste zetel is (tijdelijk) in handen van een uit de partij gestapt Statenlid, wegens zwangerschapsverlof van FvD-Kamerlid Kerseboom.

Bij de Eerste Kamerverkiezingen in datzelfde jaar haalde FvD twaalf zetels. Daarvan is er nog maar één bezet door een FvD'er: Johan Dessing, die ook Statenlid van Noord-Holland is.

"Robert Baljeu, Jeroen de Vries en ik hebben destijds heel hard gewerkt aan de kandidatenlijst", herinnert medeoprichter van FvD Henk Otten zich. "We waren op zoek naar degelijke en betrouwbare mensen met wie we niet te veel gedoe zouden krijgen. Dat is voor een groot deel gelukt, maar die zitten nu bijna allemaal bij JA21." Otten en Baljeu werden kort na de verkiezingen de partij uit gewerkt.

"Het kan zijn dat zij dachten dat we iets waren wat we niet waren, wat ik niet was", zegt Baudet nu over de politici die de partij verlieten. "En zij hebben iets anders gedaan dan wat ik steeds heb willen doen."

Otten is nog steeds trots op de campagne en de verkiezingsuitslag van toen. Maar op de verkiezingsavond kreeg hij de schrik van zijn leven. "Die boreale speech van Baudet, ik ben toen de zaal uitgelopen met tranen in mijn ogen. Hij heeft het toen verkloot." Otten denkt dat mensen vanaf dat moment begonnen af te haken.

Provocaties

Het was inderdaad een toespraak die de wenkbrauwen deed fronsen, met onbegrijpelijke uitspraken over de uil van Minerva en de boreale wereld. Daarna joegen uitgelekte antisemitische en racistische appjes van leden van de jongerenafdeling een hoop mensen weg, ook omdat Baudet er geen afstand van wilde nemen.

En dit jaar volgden de provocaties elkaar nog sneller op. Van het goedpraten van de aanval door Rusland op Oekraïne tot uit de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk overgewaaide complottheorieën over reptielen. Gevolgd door ontkenningen en afzwakkingen die achteraf weinig waard blijken te zijn, omdat Baudet vervolgens weer dezelfde uitspraken doet.

De overgebleven FvD-Kamerleden voelen zich merkbaar door Baudet gesteund als zij de ene na de andere dreigende uitspraak doen over tribunalen of het ten val brengen van tirannieke regimes. En die uitspraken leiden niet meer tot ruzie.

In het voorwoord van de jaarrekening over 2021 die vandaag wordt besproken, zegt de partijleider over de zoveelste afsplitsing: "Sinds deze laatste afsplitsing is een nieuwe fase voor de partij aangebroken waarin we - in feite voor het eerst in ons bestaan - ongehinderd door intern conflict konden gaan bouwen."

Baudet bouwt aan een beweging van gelijkgestemden die net zo'n afkeer hebben van de huidige maatschappij als hij. Hij wil verandering via de politiek, maar zolang dat niet gebeurt "proberen we het leven te maken zoals wij geloven dat het eruit moet zien".

Een Forumland, Forumscholen, een Forum-glossy en een digitale Forum-wereld moeten de "zuil" of "parallelle samenleving" in de maatschappij vormen waarover Baudet het in zijn overwinningsspeech in 2019 al had. "We lanceren nu op het congres een app voor de leden", zegt Baudet trots. Het is de bedoeling dat leden elkaar via de app gaan vinden voor vacatures, producten en ondernemerscontacten. "En voor bijvoorbeeld korting bij een café of restaurant."

Vier jaar geleden ging het nog om het veranderen van de politiek, zegt Otten. Nu lijkt de FvD-agenda gefocust te zijn "op het ondermijnen van de Nederlandse democratie", zegt hij. "Hij heeft er een sekte van gemaakt die rondom hem draait."

Baudet vindt niet dat hij zich afkeert van de maatschappij. "Het staat iedereen vrij om met ons mee te doen en het Forumgevoel te proeven."