Na bijna 9000 dagen toch nog voortijdig vertrek van Kamerlid Arib
Ze was er als voorzitter altijd fel op: vroegtijdig vertrekkende Tweede Kamerleden. Een schoffering van de kiezer, vond ze dat. Maar Khadija Arib doet nu toch waarvoor ze collega's op de vingers tikte: ze vertrekt uit de Tweede Kamer voordat haar termijn erop zit.
Het vriendelijk gispen van de vertrekkende Kamerleden deed Arib steevast in de afscheidsrede. De Kamervoorzitter leest dan een brief van de vertrekker voor en voegt daar zelf nog wat woorden aan toe. Arib zelf gaat dat ritueel vandaag niet meemaken; ze heeft geen brief gestuurd aan de voorzitter en ze komt niet naar de Tweede Kamer voor een afscheid.
Ze bespaart zichzelf daarmee het ongemakkelijke moment dat haar opvolger Vera Bergkamp haar zou moeten toespreken. De twee hebben op zijn zachtst gezegd geen vriendschappelijk relatie, sterker nog, Arib wijt de beëindiging van haar politieke loopbaan aan Bergkamp.
Als 34ste op de lijst
Aribs carrière in de Tweede Kamer begint 24 jaar geleden. In 1998 wordt ze, 37 jaar oud, gekozen voor de PvdA. Acht jaar blijft ze zitten, want in 2006 staat ze op de net niet verkiesbare 34ste plek van de PvdA-lijst. Haar afwezigheid duurt echter maar een paar maanden, omdat er PvdA-Kamerleden doorstromen naar het kabinet.
In beide periodes houdt Arib zich vooral bezig met volksgezondheid en jeugdbeleid. Ze maakt zich onder meer sterk voor het terugdringen van babysterfte in achterstandswijken. In totaal dient ze ruim 700 Kamervragen in, ondertekent ze (mede) ruim 70 amendementen en dient ze meer dan 350 moties (mede) in.
Na 14 jaar Kamerlidmaatschap vindt Arib het tijd om voorzitter te worden. Ze meldt zich in 2012 als kandidaat om partijgenoot Gerdi Verbeet op te volgen, maar verliest van VVD'er Anouchka van Miltenburg en wordt ondervoorzitter. Van Miltenburg maakt haar termijn echter niet af, waardoor Arib alsnog voorzitter wordt.
Dat gaat niet zonder slag of stoot, want haar eigen partijleider Diederik Samsom wil eigenlijk iemand anders. Samsom denkt aan Roos Vermeij of Angelien Eijsink en zijn VVD-collega Halbe Zijlstra heeft hem zelfs al laten weten dat hij akkoord is met een van die twee. Maar Arib zegt tegen Samsom: ik ben de ondervoorzitter, dus ik stel me kandidaat.
De PvdA-fractie steunt Arib en ze wint de verkiezing. "Het is een eervolle functie, een prachtig ambt, een belangrijk moment", zegt Arib. "Dit laat ook zien hoe mooi Nederland is als je kansen krijgt en je die kansen grijpt. Ik ben trots dat het zo kan lopen", zegt ze ook, refererend aan haar achtergrond. Arib is geboren in Marokko en komt als 15-jarige naar Nederland als nareiziger. Haar vader werkt hier dan al jaren als gastarbeider.
PVV-leider Wilders spreekt juist vanwege die achtergrond en bijbehorende dubbele nationaliteit van "een zwarte dag in de geschiedenis" als Arib wordt gekozen als voorzitter. Wilders, die nu de tweede plaats van langstzittende Kamerleden overneemt van Arib, zegt daar vandaag nog steeds achter te staan. "Maar eerlijk is eerlijk: het was een geweldige voorzitter en een aimabel mens."
Het langstzittende Kamerlid, SGP-leider Van der Staaij zegt vandaag: "Ik ben dankbaar voor haar jarenlange inzet als Kamerlid en als voorzitter." Aribs laatste fractievoorzitter, PvdA-leider Attje Kuiken, roemt haar als "boegbeeld van de sociaaldemocratie" en een "icoon voor meisjes en vrouwen".
De filmpjes van Denk
De voorzittershamer zal uiteindelijk vijf jaar in handen blijven van Arib; in 2017 wordt ze herkozen zonder tegenkandidaat. Tijdens haar voorzitterschap weet ze de sympathie van de Kamer en het grotere publiek te veroveren.
Arib wordt bijvoorbeeld geprezen als ze de fractie van Denk publiekelijk tot de orde roept vanwege het aanvallen van Kamerleden in filmpjes op sociale media. En ze wordt geroemd vanwege haar humor en losse manier van orde houden.
In 2019 laat Arib CDA-Kamerlid Van Dam niet wegkomen met een grapje over kibbelende vrouwen:
Toch krijgt ze niet ieders handen op elkaar. Op de manier waarop ze leiding geeft aan haar ambtenaren klinkt met enige regelmaat kritiek. Arib zou te veeleisend zijn en lastig om mee te werken. Die kant van haar leiderschap leidt uiteindelijk haar vertrek uit de politiek in.
Na de verkiezingen van 2021 stelt Arib zich weer kandidaat voor het voorzitterschap, maar D66'er Bergkamp gaat er met de hamer vandoor. Tot chagrijn van Arib, die zich een poos nauwelijks laat zien in de Tweede Kamer. Na een tijd herpakt ze zich en wordt voorzitter van de parlementaire enquetecommissie corona. De commissie moet het gevoerde beleid onder de loep nemen met "ruimte voor alle geluiden", zegt Arib.
Dolkstoot
Maar zover komt het niet, want in september publiceert NRC een verhaal dat er een onderzoek komt naar mogelijk grensoverschrijdend gedrag van Arib in haar tijd als Kamervoorzitter. Het presidium onder leiding van Bergkamp stelt dat onderzoek in na twee anonieme brieven waarin Arib wordt beschuldigd van "machtsmisbruik" en "een onveilige werkomgeving".
Arib reageert furieus. Ze vindt dat ze "voor de bus is gegooid" door haar opvolger en spreekt van "een politieke dolkstoot". Begin oktober kondigt ze haar vertrek aan. "Ieder mens heeft zijn grens", schrijft ze in een verklaring.
Vandaag kondigde Bergkamp het vertrek van Arib, per komende vrijdag, aan. "Ik had een speech voorbereid", zei de voorzitter daarbij. "Maar we moeten respecteren dat ze geen afscheid wil in de plenaire zaal."
Arib wilde geen afscheid in de Kamer, maar toch vragen enkele Kamerleden het woord:
En daarmee komt een voortijdig einde aan een Kamercarrière van bijna 9000 dagen. "Schrijnend", noemt Van der Staaij het vertrek met stille trom vandaag. "Schandalig", zegt Wilders en Kuiken houdt het op "verdrietig".
