Toezichthouder waarschuwt: toegang tot zorg is niet meer vanzelfsprekend
De zorg heeft een kritisch punt bereikt, waarschuwt de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Terwijl de zorgvraag stijgt, wordt het aanbod steeds schaarser. Toegang tot zorg is daardoor niet meer vanzelfsprekend. Dit staat in het jaarlijkse rapport 'De Stand van de zorg', waarin de NZa het functioneren van ons zorgstelsel analyseert.
Die analyse is dus allesbehalve rooskleurig. "Mensen krijgen lang niet altijd meer de zorg die zij nodig hebben", schrijft bestuursvoorzitter Marian Kaljouw. "De wachtlijsten in de gespecialiseerde ggz zijn onverantwoord lang. Er is een tekort aan zorgprofessionals. De huisartsen krijgen meer taken toegeschoven dan zij aankunnen. De ziekenhuizen kampen met wachtlijsten en daarnaast meer dan 100.000 uitgestelde behandelingen door de coronapandemie."
Kaljouw voorziet dat de wachtlijsten en wachttijden de komende jaren langer worden. Dat is niet alleen het gevolg van het hoge ziekteverzuim en de krappe arbeidsmarkt. Er zijn regionale verschillen, maar in het hele land ziet de NZa de spanning oplopen. "Als we niets doen, stevenen we af op een onoverbrugbare zorgkloof", voorspelt Kaljouw.
Zorgkloof nu al zichtbaar
Die zorgkloof tekent zich volgens de NZa nu al af. Er zijn uiteraard mensen die als het nodig is de weg kennen en over voldoende middelen beschikken om de juiste zorg te krijgen. Maar er zijn ook veel mensen die zulke middelen en die kennis niet hebben en buiten de boot vallen. De kloof is niet overal in Nederland even diep, vanwege het verschil in zorgaanbod per regio.
De NZa roept het het ministerie van Volksgezondheid op om een lijst met voorwaarden te maken zodat zorgverleners, zorgaanbieders en zorginkopers bij verzekeraars en gemeenten in het hele land op basis van de zelfde regels beslissen waarom bepaalde zorg wel of niet meer wordt gegeven.
Los daarvan moeten de regionale 'zorgnetwerken' van zorgaanbieders, zorgverzekeraars en gemeenten zelf van de NZa ook plannen maken om het tij te keren. Hoe dat concreet moet gebeuren, is onduidelijk. Een belangrijke oorzaak van de problemen is immers het structurele personeelstekort en dat wordt op de korte termijn niet opgelost.
Uiteraard heeft de coronapandemie met het hoge ziekteverzuim de tekorten extremer gemaakt. Maar het beknibbelen op personeel is al jarenlang beleid om de hoge zorgkosten af te remmen. Vanwege budgetplafonds moesten zorgaanbieders meer doen met minder personeel. Dat dit systeem op de lange termijn onhoudbaar was, werd genegeerd tot het instortte onder druk van corona.
Grenzen zorg ruim overschreden
In de medische wereld bestaat dan ook twijfel of Nederland nog wel op eigen kracht dit zorginfarct kan oplossen. Sommige gezondheidseconomen denken dat Europese landen hun zorgcapaciteit moeten bundelen om aan de stijgende zorgvraag te voldoen. Een aanbod van Duitse ziekenhuizen aan het begin van de zomer om op grote schaal te helpen bij het inhalen van achterstallige zorg, werd door zorgminister Kuipers van de hand gewezen. De Nederlandse zorg moest volgens Kuipers zelf 'een tandje bijzetten'.
Maar dit laatste NZa-rapport maakt duidelijk dat de grenzen van de Nederlandse zorg al ruimschoots zijn overschreden. En de realiteit is dat de beschikbaarheid van zorg, die de Nederlanders tot nu voor lief namen, niet meer vanzelfsprekend is.
