In Iran protesteren mensen al wekenlang voor meer vrijheden. Maar grote protesten in Iran zijn al vaker voorgekomen. Bijvoorbeeld in 2008, toen drie miljoen mensen de straat op gingen. En steeds leek echte verandering uit te blijven.
Maar deze protesten zijn anders, zegt historicus en Iran-deskundige Peyman Jafari in Nieuwsuur. "Bij de protesten in 2009 ging het om politieke eisen, zoals democratische verkiezingen. In 2018 en 2019 ging het om sociaaleconomische onderwerpen. En nu zie je dat die lijnen bij elkaar komen, dat mensen een systeemverandering willen. Dat maakt het anders dan vorige keren."
Moraalpolitie
Toch blijft ook veel hetzelfde: zo heeft de staat nog steeds het repressieapparaat in handen, ziet Jafari. Maar in Iraanse media leest hij wel dat de staat toch iets meer ruimte laat zien. "Dat het debat aan de top daar is: dit is toch wel een behoorlijke verschuiving, hoe gaan we hiermee om? We kunnen dit niet met alleen onderdrukking oplossen."
Dat heeft zelfs al geleid tot enkele concrete veranderingen. "De moraalpolitie is bijvoorbeeld van de straat gehaald", zegt Jafari. "Voor de elite zal het heel lastig zijn om terug te keren naar vijf weken geleden. Ze zullen dus wat moeten doen. Wat dat precies is, dat blijft afwachten."
Ondanks die veranderingen is het aantal mensen dat de straat op gaat nog niet te vergelijken met dat van eerdere protesten. "Het gaat nu om tienduizenden mensen die op straat staan", zegt Jafari. "Maar de sympathie voor deze protesten is enorm bij grote delen van de Iraanse bevolking. Mensen die niet durven te protesteren roepen leuzen van de daken of toeteren in hun auto. En op Twitter is de naam van Mahsa Amini al miljoenen keren geretweet."
Andere generaties
Om het regime echt aan het wankelen te krijgen, heb je een "kritische massa" van honderdduizenden mensen nodig, denkt Jafari. Het zijn nu nog vooral jonge mensen die de straat op gaan.
"93 procent van de arrestanten is onder de 25 jaar", zegt Jafari. "Die zijn de drijvende kracht. Die willen vrijheid om te dragen wat ze willen, politieke vrijheden. De komende maanden wordt het de vraag: kunnen deze protesten grotere delen van de bevolking niet alleen als passieve sympathisant meekrijgen, maar ook echt mee gaan doen op straat of in stakingen?"
