Giorgia Meloni lijkt de eerste vrouwelijke premier van Italië te worden. Zondag zijn er verkiezingen in het land en haar partij Fratelli d'Italia staat stevig bovenaan in de peilingen. Samen met andere rechtse partijen haalt ze waarschijnlijk genoeg zetels om een rechtse coalitie te vormen.
Meloni is bij veel Italianen populair, maar een zeker zo groot deel van de bevolking vreest juist voor de opkomst van deze ultrarechtse politicus. Ze is nationalistisch en kritisch over de Europese Unie, dus ook in Brussel kijken ze dit weekend met argusogen naar Italië. Het grote Duitse weekblad Stern noemde haar zelfs 'de gevaarlijkste vrouw van Europa'. Vormt ze echt zo'n groot risico voor de EU?
'Ze is niet dom'
"Het is in Brussel altijd moeilijk zakendoen met extreem-nationalistische partijen", zegt politicoloog Hendrik Vos, directeur van het Centrum voor EU-studies van de Universiteit Gent. "De Europese Unie is een compromissenfabriek. Als je dan met een regering zit die gedomineerd wordt door een partij die zegt 'wij denken alleen maar aan Italië', dan wordt onderhandelen nogal afmattend en en moeilijk. Daar zit men in Brussel niet echt op te wachten."
Recent uitte Meloni stevige kritiek op de "regeltjesdrang" van de EU. "Europa raakte in de afgelopen jaren bij alles betrokken, inclusief hoe je insecten moet koken", zei ze. "Ondertussen vonden ze het niet nodig om een serieuze strategie te maken voor onze energietoevoer."
Toch lijkt het er niet op dat Meloni zo ver zal gaan dat ze een bom legt onder de Europese samenwerking. Vaststaat dat ze niet wil dat Italië de EU verlaat. "Ze is eurosceptisch, maar ze is niet dom", zegt de Italiaanse politicoloog Nathalie Tocci, oud-beleidsadviseur van EU-buitenlandchef Federica Mogherini.
"Meloni weet dat om steun te houden, ze met resultaten moet komen. Dat betekent dat er een beperking zit op hoeveel ze met Europa kan rotzooien."
'Italië is te afhankelijk van EU'
Want die resultaten kan ze niet behalen zonder al het geld dat Italië van Brussel krijgt. Zo ontvangt het land zo'n 200 miljard euro uit het Europese coronaherstelfonds. Vos: "Tijdens de verkiezingscampagne kan je heel stoer zeggen: dit is de manier waarop wij problemen zullen aanpakken en Europa zal moeten luisteren naar ons. Maar ja, zodra je zelf met andere landen moet onderhandelen, zit je toch in een andere positie. Zeker in het geval van Italië waar men heel veel geld nodig heeft van Europa."
Politicologen Tocci en Vos denken allebei dat die financiële afhankelijkheid Meloni's speelruimte in Europa flink zal afremmen. Ze zal bijvoorbeeld niet zomaar een bondgenootschap met de Hongaarse premier Viktor Orbán aangaan, verwacht Tocci, ook al staan ze ideologisch dicht bij elkaar.
"Als Meloni iets wil bereiken in Europa is het is niet erg handig om een vriend in de Europese Raad te hebben die ook de paria is in de Europese Raad." Orbán weigert op veel gebieden mee te werken met de rest van Europa en daarom wil de Europese Commissie 7,5 miljard euro aan EU-fondsen voor Hongarije opschorten.
Meer weten over Meloni's gedachtengoed? Correspondent Heleen D'Haens maakte deze video over haar:
Wel denkt Vos dat de machtsbalans in Brussel wat kan gaan verschuiven met Meloni als premier. Bijvoorbeeld op het gebied van migratie, die haar partij flink wil inperken. "Op sommige dossiers zal ze bondgenoten zoeken. Nationalistisch en conservatief beleid zal wat meer steun krijgen. Maar het is niet zo dat dan ineens de hele balans omslaat."
Tocci: "Ik denk dat Meloni zal willen aanhaken bij groepen lidstaten die bepaalde EU-wetten blokkeren. Maar ik weet vrijwel zeker dat er geen situatie komt waarin Italië en Hongarije hun vetorecht gebruiken om steun aan Oekraïne of sancties tegen Rusland tegenhouden."
Meloni verklaarde eerder al vóór een harde aanpak van Rusland te zijn, waar bijvoorbeeld de rechts-populistische Matteo Salvini vraagtekens bij zet, omdat die de Italiaanse economie te hard zouden raken.
Vos: "We gaan nu wellicht naar een periode waarin Italië op een ramkoers raakt met de EU en waarin er veel vertraging zal zijn omdat Italië de hakken in het zand zet. Dat is natuurlijk niet de meest slimme manier om met alle crises van dit moment om te gaan."
