Het Oekraïense leger is bezig aan een snelle opmars in het noordoosten van het land. Volgens president Vlodimir Zelensky is daar en in het zuiden van Oekraïne in een week tijd al duizend vierkante kilometer grond op de Russen terugveroverd. Waar komt die plotselinge aanvalskracht vandaan?
"Als je één ding kunt zeggen over de afgelopen maanden is het dat Oekraïne steeds sterker is geworden", zegt Peter Wijninga, veiligheidsexpert van het Haags Centrum voor Strategische Studies. "Ze hebben steeds meer mensen gemobiliseerd en steeds meer wapens gekregen. Dat er een offensief zou komen was duidelijk, maar dat het nu ook in het noordoosten bij Charkov gebeurt is bijzonder."
Diepe aanval
In het zuiden van het land is het Oekraïense leger al ongeveer een week bezig met een tegenoffensief. "Daar is de strategie: aanvallen op een breed front", zegt Frans Osinga, hoogleraar oorlogsstudies aan de Universiteit Leiden. "Oekraïne zei zelf: verwacht geen snelle opmars."
Bij dit nieuwere offensief in het noordoosten past Oekraïne een andere strategie toe: een diepe aanval op een smal front. "Vanwege de focus op het zuiden had Rusland in het Noorden nog slechts een dunne verdedigingslijn", zegt Osinga. "Oekraïne heeft dat herkend en daarop ingespeeld."
Tegelijkertijd heeft het Oekraïense leger hiermee de nek uitgestoken. "Ze moeten dit herwonnen gebied nu wel verdedigen, anders kunnen de ver doorgedrongen militairen bijvoorbeeld afgesneden raken", zegt Osinga. "Dat getuigt ook van zelfvertrouwen. Blijkbaar zijn de Oekraïners ervan overtuigd dat ze genoeg artillerievermogen hebben om een tegenaanval af te slaan."
De belangrijkste stad in de noordoostelijke regio is Charkov. "Het is de tweede stad van Oekraïne, een belangrijk technologisch centrum, zoals Eindhoven dat voor Nederland is", zegt Wijninga. "Daarnaast loopt er vanuit Rusland oostelijk van Charkov een spoorlijn om de troepen in de Donbas te bevoorraden. Het zou voor Oekraïne heel mooi zijn als ze die kunnen onderbreken."
Een Russische bestuurder zei gisteren dat Rusland burgers evacueert uit drie steden in de provincie Charkov. Het gaat om de steden Izjoem, Koepjansk en Veliky Boerloek, die nog in bezet gebied liggen.
"Als je kijkt naar hoe de strijd daar nu gaat, zullen de Russen zich waarschijnlijk moeten terugtrekken en zich moeten concentreren op de Donbas. Poetin heeft vorige week ook aangegeven dat dat het belangrijkste doel is. Ik verwacht dat daar meer strijd gevoerd zal worden", zegt Wijninga.
Omdat er geen onafhankelijke journalisten in het gebied worden toegelaten, komt informatie vooral binnen via social media. Daar zijn beelden te zien van Oekraïense troepen die al bij het oostelijk gelegen Koepjansk zouden zijn en van dorpelingen die de soldaten warm onthalen. Ook Russische media bespreken de opmars van Oekraïne.
Op andere beelden die via Twitter verspreid worden zou te zien zijn hoe de belangrijke Russische commandant Andrei Sychevoi gevangen wordt genomen. Het is nog niet zeker of de man op de beelden echt Sychevoi is, onder andere omdat het aantal sterren op het epaulet (een militaire schouderversiering) van de gevangengenomen man niet klopt met de rang van Sychevoi.
Wat aan het zuidelijke front opvalt is dat Oekraïne veel meer dan eerder gebruik maakt van luchtwapens, zoals helikopters. "Eerder durfden beide kanten dat niet, vanwege de dreiging van luchtafweergeschut", zegt Osinga. "Dat de Oekraïners die nu wel inzetten, duidt erop dat ze denken dat ze genoeg Russische luchtafweerstellingen hebben vernietigd om dit veilig te kunnen doen."
Oekraïne maakt ook daar vorderingen, al gaat het niet zo snel als in het noordoosten. "Ze naderen Cherson en hebben de bruggen aan de oostkant van de stad zo zwaar beschadigd dat er geen zwaar materieel meer over kan", zegt Wijninga. "De Russen hebben pontonbruggen gebouwd, maar die worden ook voortdurend beschoten. Ze zijn dus eigenlijk behoorlijk geïsoleerd in die stad."
Strijden tot de winter
"Het momentum is nu weg voor Rusland", zegt Osinga. "Nu is het belangrijk wat er tot de winter gebeurt. In de winter is een groot offensief moeilijk uit te voeren. Dan zal Rusland van die tijd gebruikmaken om meer mensen op te leiden en in de zomer weer door te vechten."
Oekraïne zal ondertussen proberen om voor de winter zoveel mogelijk terrein op Rusland terug te veroveren. Vanuit het noorden is de stad Izjoem een logisch doel, zegt Osinga. "Want dat is een belangrijk logistiek punt voor de Russen. De dreiging is nu steeds dat Rusland van daaruit een offensief begint."
In het zuiden zal het Oekraïense leger waarschijnlijk proberen om successen rondom Cherson te boeken. Zo zal het proberen de stad buiten het bereik van Russische artillerie te krijgen, denkt hij. "En als het lukt om de stad zelf in te nemen voor de kerst, zou dat een mooie opsteker zijn."
