Oliedruk maakt Saudische kroonprins weer geaccepteerde gast in het Westen

Onder druk wordt alles vloeibaar. Over de loop van miljoenen jaren vormt het gewicht van dikke lagen gesteente de resten van zeeorganismen als plankton en algen om in aardolie. En onder het gewicht dat die aardolie legt op westerse energierekeningen, veranderen de principiële rechte ruggen van staatshoofden binnen enkele jaren in realpolitike buigzame benen, zo klinkt het bij critici.

De Saudische kroonprins Mohammed bin Salman werd in 2018 nog tot persona non grata verklaard door het Westen. Aanleiding was de moord in Istanbul op journalist Jamal Khashoggi, een criticus van het Saudische koningshuis, in de ambassade van Saudi-Arabië. Volgens de CIA zat Bin Salman erachter.

Deze week werd 'MBS' - terwijl hij persoonlijke betrokkenheid bij de moord nog altijd ontkent - echter met veel ceremonieel vertoon ontvangen in het Élysée door de Franse president Macron en aan de voet van de Akropolis door de Griekse premier Mitsotakis; zijn eerste bezoeken aan de EU sinds 2018. Eerder deze maand ontmoette de Amerikaanse president Joe Biden hem al in Jeddah.

De foto met zijn vuist tegen Bidens vuist legde vast hoe MBS uit het diplomatieke dal naar boven klom. Ondanks alle stevige taal (Biden bezwoer eerder nog MBS als paria te behandelen) heeft het er dus veel van weg dat de Saudische kroonprins diplomatiek is gerehabiliteerd.

Hoewel Saudi-Arabië ook in de afgelopen jaren een belangrijke partner van het Westen is gebleven, heeft de oorlog in Oekraïne tot een versnelde heracceptatie geleid van Bin Salman als openbare gesprekspartner van westerse leiders. Sinds de Russische invasie en de daaropvolgende sancties zijn de prijzen van olie en gas op de wereldmarkt nog verder gestegen. En dus vallen ook het tankbonnetje en de energienota van consumenten flink hoger uit.

Als de grootste olie-exporteur ter wereld heeft Saudi-Arabië veel invloed op de olieprijs. Stijgt het aanbod, dan daalt de prijs. Westerse landen, Amerika voorop, dringen er daarom bij Saudi-Arabië op aan meer olie te produceren, en de andere OPEC+-landen ervan te overtuigen dat ook te doen.

Onderaan: mensenrechten

Het Élysée bracht na afloop nog een hele reeks gespreksonderwerpen tussen Macron en Bin Salman naar buiten. In volgorde: de oorlog in Oekraïne, energielevering, de situatie in het Midden-Oosten, de nucleaire deal met Iran, bilaterale kwesties - Frankrijk levert veel wapens aan Golfstaten waaronder Saudi-Arabië - en helemaal onderaan: "de kwestie van mensenrechten in Saudi-Arabië".

Mensenrechtenorganisaties en de verloofde van Jamal Khashoggi spraken zich fel uit tegen de komst van Bin Salman naar Frankrijk. Twee organisaties deden zelfs aangifte tegen de kroonprins, die - omdat hij geen officieel staatshoofd is - niet immuun zou zijn voor vervolging. Maar wat halen "onze mensenrechtenargumenten uit tegen stijgende olieprijzen en recordinflatie?", verzuchtte de hoogste baas van Amnesty International.

Op Twitter zegt Hatice Cengiz verontwaardigd te zijn dat "de beul van mijn verloofde met veel tamtam wordt ontvangen":

Bij Macron weinig, zo blijkt. In december was hij al de eerste westerse leider die na de moord op Khashoggi de kroonprins bezocht in Saudi-Arabië. Om invloed uit te kunnen oefenen, moet je in gesprek blijven, is de Franse redenering.

Of dat in dit geval iets oplevert is vooralsnog de vraag. Biden kreeg na de ontmoeting met Bin Salman te horen dat Saudi-Arabië uiteraard "luistert naar onze vrienden" maar als puntje bij paaltje komt "volgt OPEC+ de marktsituatie en zal het de hoeveelheid energie leveren waar behoefte aan is".

Na het diner in het Élysée werd meegedeeld dat Frankrijk en Saudi-Arabië gesproken hadden over het "diversifiëren van de energieleverantie aan Europese staten" (lees: minder afhankelijk worden van Rusland) en de noodzaak de "wereldwijde energiemarkt te stabiliseren".

Op 3 augustus komt OPEC+ bij elkaar om te besluiten of het wereldwijde oliepeil verder wordt opgekrikt, zodat de prijzen kunnen dalen. Dan blijkt dus ook of het "ondergeschikt maken van mensenrechten aan kortetermijnbelangen", zoals Amnesty International het omschrijft, überhaupt als smeerolie heeft kunnen dienen voor de westerse wensen.