Amerika stelt Rusland gevangenenruil voor in zaak topbasketbalster

De Verenigde Staten hebben Rusland een gevangenenruil voorgesteld om twee Amerikanen vrij te krijgen. Het gaat om de vrouwelijke topbasketballer Brittney Griner en de voormalige marinier Paul Whelan. Griner zit vast op verdenking van drugssmokkel en Whelan is veroordeeld voor spionage.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Anthony Blinken wil niet ingaan op details van de gevangenenruil. Hij meldt alleen dat het voorstel een paar weken terug is gedaan.

CNN meldt op basis van diplomatieke bronnen dat de gevangene die Rusland in ruil voor Griner en Whelan krijgt wapenhandelaar Viktor Bout is. Bout zit een straf van 25 jaar cel uit in de VS.

Het voornemen om hem te ruilen ligt mogelijk politiek gevoelig. Binnen de Amerikaanse regering is geen eensgezindheid over het aanbieden van Bout als ruilmiddel, schrijft CNN. Het ministerie van Justitie zou tegen zijn, terwijl het ministerie van Buitenlandse Zaken en het Witte Huis voor zouden zijn.

De Russische wapenhandelaar, met als bijnaam de koopman des doods, werd tijdens een operatie van Amerika in 2008 gepakt omdat hij wapens wilde verkopen aan agenten die zich voordeden als leden van de extreemlinkse Colombiaanse beweging FARC. De wapens zouden worden gebruikt om Amerikanen in Colombia aan te vallen, werd gezegd.

Gijzeldiplomatie

Russische media speculeerden er al eerder op dat Viktor Bout de beoogde prijs was voor Whelan en Griner. Amerika probeert al maanden de basketbalster vrij te krijgen. Ze werd in februari opgepakt in Moskou met cannabisolie in haar bagage. Haar hangt een celstraf van tien jaar boven het hoofd. Volgens Amerika zit ze onterecht vast en is ze het slachtoffer van wat ook wel gijzeldiplomatie wordt genoemd. De families van Griner en Whelan vonden echter dat Amerika nog niet genoeg deed.

Landen als Rusland, China en Iran zetten met regelmaat buitenlanders vast om verzonnen of zwaar overdreven overtredingen om vervolgens een drukmiddel te hebben richting een andere regering. Juist om die reden was Amerika lange tijd terughoudend met het ruilen van gevangenen, omdat ze op die manier worden beloond, was de redering.

Trevor Reed

De regering van Biden lijkt een koerswijziging te hebben ingezet, ook ingegeven door de succesvol afgeronde gevangenenruil van ex-marinier Trevor Reed, eerder dit jaar. Reed werd in 2020 tot negen jaar cel veroordeeld voor het mishandelen van Russische agenten. Hij zei zich niks van het voorval te kunnen herinneren omdat hij dronken was. Volgens zijn familie was hij tijdens een feestje aangezet tot het drinken van veel wodka, waar mogelijk ook andere middelen in zaten.

In ruil voor Reed werd de Russische piloot Konstantin Jarosjenko vrijgelaten. Hij werd in 2011 in Liberia aangehouden vanwege drugssmokkel. Volgens CNN was Biden bang dat die ruil bekritiseerd zou worden door de Republikeinen, maar er bleek sprake van brede steun. Die zou hem hebben gesterkt in het idee vaker gevangenen te ruilen, als daar noodzaak toe is.