'16 miljoen Oekraïners hebben hulp nodig' • Zes extra Franse houwitsers voor Oekraïne

'Meer wapens naar Oekraïne zullen Russen niet verslaan'

In de oorlog tussen Oekraïne en Rusland is er een derde grote speler: het Westen, oftewel de NAVO-landen. In het begin van de invasie waren deze landen nog terughoudend om escalatie te voorkomen, maar nu biedt het ene na het andere land zich aan om wapens aan Oekraïne te leveren.

Bij de NAVO-top, die vanmiddag werd afgesloten, liet bijvoorbeeld de Britse premier Boris Johnson weten ruim een miljard euro vrij te maken voor militaire steun en trainingen voor Oekraïense troepen op Britse bodem. Ook andere Europese landen, waaronder Nederland en Duitsland, blijven Oekraïne van wapens voorzien.

Om een kans te maken tegen de Russen, heeft het land die wapens hard nodig, vertelt Yuriy Sak, adviseur van het Oekraïense ministerie van Defensie aan Nieuwsuur. "Onze minister van Defensie houdt van de uitspraak van Winston Churchill: 'Geef ons het materiaal, dan doen wij het werk'."

Frankrijk gaat 6 extra houwitsers aan Oekraïne leveren

Frankrijk gaat extra militaire middelen aan Oekraïne leveren. Onderdeel van de nieuwe levering zijn zes extra Caesar-houwitsers en een "significant aantal" pantservoertuigen, zegt president Macron op Twitter. De militaire hulpmiddelen worden zo snel mogelijk geleverd omdat "Oekraïne zich moet verdedigen", belooft Macron.

De zending volgt op het besluit van de G7-landen en de Europese Raad om Oekraïne extra te steunen in het conflict met Rusland. Duitsland en Nederland sturen samen ook zes extra houwitsers naar Oekraïne, boven op de twaalf die al eerder waren toegezegd. Een deel daarvan wordt al ingezet op het slagveld.

In beeld: verwoesting door oorlog in Oost-Oekraïne

Waarschuwing: deze serie bevat schokkende foto's.

'Dit is het frontgebied in Oost-Oekraïne, hier wordt gevochten'

Verslaggever David Jan Godfroid en cameraman Eric Feijten kregen toestemming van het Oekraïense leger om naar het frontgebied vlak bij de regio Loegansk te trekken. Daar maakten ze deze reportage.

'16 miljoen Oekraïners hebben humanitaire hulp nodig'

Zo'n zestien miljoen Oekraïners hebben humanitaire hulp nodig. Dat meldt CNN op basis van de coördinator van de Verenigde Naties in Oekraïne, Osnat Loebrani.

De inwoners hebben eten, gezondheidszorg, schoon drinkwater en een dak boven hun hoofd nodig, stelt Loebrani. Volgens haar zijn zeker zes miljoen mensen in het land ontheemd door de oorlog, nog eens vijf miljoen zijn het land ontvlucht.

Vooral de situatie in de zwaar bevochten havenstad Marioepol is slecht. Volgens de burgemeester in ballingschap ligt er een golf aan infectieziekten op de loer. Een groot deel van de huizen en het riool is verwoest. Ook ligt er steeds meer afval in de straten.

Zweden en Finland tekenen toetredingsprotocol NAVO volgende week

Aankomende dinsdag ondertekenen Zweden en Finland het toetredingsprotocol voor de NAVO. Dat heeft de secretaris-generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, bekendgemaakt. Het getekende document moet daarna worden goedgekeurd door alle dertig leden van het militaire bondgenootschap.

Turkije was aanvankelijk de enige lidstaat die voor de toetreding ging liggen, maar deze week werd een akkoord bereikt. Met het overstag gaan van Ankara kwam een einde aan een wekenlange diplomatieke impasse.

Ollongren: sturen mijnenvegers moet wel zin hebben

Minister van Defensie Ollongren wil helpen bij het exporteren van Oekraïens graan. Nederland kan zogeheten mijnenvegers sturen die worden ingezet om de Zwarte Zee vrij van bommen te maken. De vaarwegen worden zo veilig gemaakt voor schepen die het graan vervoeren.

Het sturen van de marineschepen moet wel zin hebben, zegt Ollongren. "Dus dat er daadwerkelijk een vloot gaat varen van commerciële schepen met graan aan boord." Zowel Oekraïne als Rusland moet daarmee instemmen, "anders heeft het geen zin".

Stoltenberg: 'Poetin heeft grote fout gemaakt'

Volgens NAVO-topman Jens Stoltenberg heeft president Poetin het verzet van Oekraïne en de eenheid van de NAVO onderschat. "Hij heeft een grote fout gemaakt; hij heeft de kracht van het Oekraïense leger, de heldhaftigheid van het Oekraïens leiderschap en de inwoners onderschat. Ook heeft hij de eenheid van de NAVO bij het steunen van Oekraïne verkeerd ingeschat", zei Stoltenberg tegen CNN.

Poetin zei aan het begin van de oorlog dat hij minder NAVO-invloed wilde. Hij eiste onder meer dat de NAVO een Oekraïens lidmaatschap zou uitsluiten, en dat het militair bondgenootschap minder actief zou worden in Centraal- en Oost-Europa. "Wat hij nu krijgt is meer NAVO en twee nieuwe lidstaten", zegt Stoltenberg.

Gisteren kondigden verschillende landen tijdens de NAVO-top in Madrid aan dat er meer en zwaardere wapens naar Oekraïne gestuurd worden. Daarnaast wordt de medische hulp aan het land opgeschaald en wordt er assistentie verleend bij het ontmijnen van gebieden.

'Tussen Rusland en het Westen ontstaat een nieuw IJzeren Gordijn'

De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov zegt dat er een nieuw IJzeren Gordijn neerdaalt tussen het Westen en Rusland. Het Westen moet op zijn tellen passen, zei Lavrov in een persconferentie. Hij verklaarde verder dat Moskou geen vertrouwen meer heeft in Brussel en Washington.

Het IJzeren Gordijn ontstond na de Tweede Wereldoorlog en vormde de scheidingslijn tussen het communistische Oostblok en het kapitalistische, vrije Westen. Het viel geleidelijk weg na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie begin jaren 90.

De verklaring van Lavrov komt op de dag dat Russische troepen het Slangeneiland hebben verlaten, een klein eilandje in de Zwarte Zee vlak voor de kust van Odessa. Volgens het ministerie is het "een gebaar van goede wil" omdat Rusland hiermee toestaat dat er voedsel vanuit Oekraïne geëxporteerd kan worden. Oekraïne zegt op zijn beurt dat het Russische leger is verjaagd van het eiland.

Door de Russische invasie van Oekraïne zijn de betrekkingen tussen het Westen en Rusland verslechterd. Dat heeft geleid tot veranderingen in het veiligheids- en defensiebeleid van Europese landen, en de NAVO. Het militair bondgenootschap gaat bijvoorbeeld uitbreiden met de voorheen neutrale landen Zweden en Finland. De Russische president Poetin heeft gewaarschuwd dat de spanningen met Rusland daardoor kunnen oplopen.

Eind vorige maand werd in Rusland al gesproken over een nieuw IJzeren Gordijn, in digitale vorm:

Minister Ollongren biedt Turkije mijnenvegers aan

Minister van Defensie Ollongren heeft tijdens de NAVO-top in Madrid mijnenvegers aangeboden aan de Turkse president Erdogan. Dit bevestigt de minister tegenover de NOS. Zo zou Turkije mijnen onschadelijk kunnen maken voor de Oekraïense kust in de Zwarte Zee, waar het nu vol ligt met explosieven. Hiermee is de hoop dat Oekraïne op korte termijn weer graan kan gaan exporteren over zee.

Voorwaarde is wel dat Rusland, dat nu controle heeft over de Oekraïense kust, veiligheidsgaranties kan bieden. Hier zouden Oekraïne en Rusland met elkaar afspraken over moeten maken. Turkije, dat goede banden heeft met beide landen, werpt zich al langere tijd op als onderhandelaar in de oorlog.

Nu exporteert Oekraïne maar een klein deel van zijn graan, wat zorgt voor stijgende voedselprijzen en voedseltekorten, voornamelijk in Aziatische en Afrikaanse landen.

'6000 Oekraïense soldaten gevangengenomen'

Rusland houdt in totaal 6000 Oekraïense soldaten in krijgsgevangenschap, zegt het Russische staatspersbureau RIA op basis van informatie van het Russische ministerie van Defensie. De cijfers kunnen niet onafhankelijk worden gecontroleerd.

Gisteren werd bekend dat bij een gevangenenruil 144 Oekraïense militairen waren vrijgelaten door Rusland. Onder hen zouden 95 militairen zijn die betrokken waren bij de verdediging van de Azovstal-fabriek in Marioepol. Volgens de Russen zijn alle vrijgelaten soldaten gewond. Het was de grootste gevangenenruil sinds het begin van de oorlog.

Poetin: 'Westerse leiders walgelijk met ontbloot bovenlijf'

President Poetin heeft gereageerd op de grappen die westerse leiders tijdens de G7-top maakten over zijn ontblote bovenlijf. Volgens de Russische president zouden de regeringsleiders er "walgelijk" uitzien als ze net als hij hun kleren zouden uittrekken. Poetin zei dit tijdens zijn bezoek aan Turkmenistan, zijn eerste buitenlandse bezoek sinds de invasie in Oekraïne.

"Moeten we onze jasjes uitdoen? We moeten laten zien dat we sterker zijn dan Poetin", grapte de Britse premier Johnson deze week tijdens de top. Later zei hij: "We moeten onze borstspieren laten zien." De Canadese premier Trudeau suggereerde ook nog om met "ontbloot bovenlijf" te gaan paardrijden, daarmee verwijzend naar Poetin die zich verschillende keren liet fotograferen met ontblote torso terwijl hij vist, paardrijdt of jaagt.

Tegen verslaggevers zei Poetin dat de westerse leiders, in tegenstelling tot hem, te veel alcohol drinken en niet sporten. "Ik weet niet hoe ze zich wilden uitkleden, boven of onder de taille", zei hij. "Maar ik denk dat het hoe dan ook een vreselijk gezicht zou zijn."

Russen trekken zich terug van Slangeneiland

Russische troepen hebben zich teruggetrokken van Slangeneiland, een klein eilandje in de Zwarte Zee vlak voor de kust van Odessa. Dat zegt het Russische ministerie van Defensie. Volgens het ministerie is het "een gebaar van goede wil". Het ministerie zegt dat Rusland hiermee toestaat dat er voedsel vanuit Oekraïne geëxporteerd kan worden.

Oekraïne zegt op zijn beurt dat het Russische leger is weggejaagd van het eiland. "Ons leger heeft goed werk geleverd", schrijft Andri Jermak, medewerker van president Zelensky op Twitter. Op een video die hij deelt op Telegram is te zien hoe Oekraïne het eiland aanvalt.

Slangeneiland is wereldwijd bekend geworden door de Oekraïense grenswachten daar die op de tweede dag van de Russische invasie weigerden zich over te geven. "Krijg de klere", zeiden ze tegen het Russische oorlogsschip dat hun overgave eiste. De audio-opname ging vervolgens de wereld over.

'Weinig voortuitgang Russische troepen bij Lysytsjansk'

Rondom de Oekraïense stad Lysytsjansk wordt hard gevochten, maar Russische troepen boeken weinig vooruitgang. Dat zegt het Britse ministerie van Defensie op basis van inlichtingen. Russische grondtroepen zouden nu 10 kilometer ten zuidwesten van het stadscentrum zijn.

Oekraïense militairen zijn nog aanwezig in de stad en hebben volgens het ministerie de mogelijkheid om de "gevechten te vertragen" en de troepen terug te trekken voordat ze omsingeld kunnen worden.

Lysytsjansk is de laatste stad in de regio Loegansk die nog in Oekraïense handen is, na de terugtrekking van de Oekraïeners uit de naastgelegen stad Severodonetsk afgelopen weekend. Russen en separatisten hebben zo'n 95 procent van de regio in handen en ongeveer de helft van de regio Donetsk. Die vormen samen de Donbas.

Eerste grote gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland

Tussen Oekraïne en Rusland heeft de eerste grote gevangenenruil plaatsgevonden. 144 Oekraïense militairen zijn weer terug in hun land. Onder hen zijn 95 soldaten die in Marioepol de Azovstal-fabriek verdedigden.

Een gelijk aantal Russische gevangenen is vrijgelaten door Kiev. Naar verluidt houdt Rusland nog honderden Oekraïense militairen gevangen. Hoe het met hen gaat, is niet bekend. Er is inmiddels wel beeld van het uitruilen van de gevangenen.

Amnesty: bombardement theater Marioepol was oorlogsmisdaad

Het Russische leger heeft met het gericht bombarderen van het theater in Marioepol een oorlogsmisdaad begaan, stelt mensenrechtenorganisatie Amnesty International in een rapport. Door het bombardement kwamen mogelijk honderden mensen om het leven.

In maart werd het theater aangevallen en volledig verwoest, terwijl er mensen verscholen zaten. Amnesty deed onderzoek door met overlevenden en getuigen te spreken en satellietbeelden te bestuderen. Ook gaf Amnesty de opdracht om de kracht te berekenen van de explosie. Hieruit blijkt dat vlak na elkaar twee bommen van 500 kilo het gebouw troffen.

Dat het theater dienst deed als schuilkelder wisten de Russische commandanten, zegt Amnesty. Op de muren van het gebouw was zichtbaar aangegeven dat er kinderen schuilden. Er zouden ongeveer duizend mensen binnen zijn geweest tijdens de aanval. Volgens het gemeentebestuur kwamen ongeveer driehonderd van hen om het leven.

Amnesty spreekt van "minstens twaalf" doden. Waarschijnlijk zijn het er veel meer, maar precieze aantallen vaststellen is volgens de organisatie onmogelijk. Rusland ontkent dat zijn troepen het theater hebben aangevallen.

Britten geven miljard pond extra aan wapens voor Oekraïne

De Britse regering trekt nog eens een miljard pond uit voor wapens en militair materieel voor Oekraïne. "We blijven vierkant achter het Oekraïense volk staan om ervoor te zorgen dat Poetin faalt in Oekraïne", zei premier Johnson in een verklaring.

Het geld zal onder meer worden besteed aan luchtafweergeschut, drones en cyberwapens. De Britse aankondiging volgt op een oproep van president Zelensky voor meer westerse steun en wapens. In een videotoespraak op de NAVO-top in Madrid zei de Oekraïense president dat zijn land maandelijks vijf miljard dollar nodig heeft om de strijd tegen Rusland vol te houden.

Vorige maand stelde het Verenigd Koninkrijk al 1,3 miljard pond beschikbaar voor militaire hulp aan Oekraïne.

Poetin sluit spanningen met Zweden en Finland niet uit

President Poetin sluit niet uit dat er spanningen ontstaan met Finland en Zweden, nu die landen toetreden tot de NAVO. Dat meldt het Russische staatspersbureau Interfax. Poetin herhaalde zijn waarschuwing dat Rusland moet reageren als de NAVO militaire infrastructuur in die landen neerzet.

De doelen van de oorlog in Oekraïne blijven volgens Moskou ongewijzigd. Poetin is nog steeds van plan om de Donbas te 'bevrijden'. De tactieken kunnen wel worden gewijzigd nu de NAVO uitbreidt. De Russische troepen boeken volgens Poetin vooruitgang. Het is volgens hem niet nodig om te zeggen wanneer de zogenoemde 'militaire operatie' stopt.

Goedemorgen

Goedemorgen, welkom in het liveblog van donderdag 30 juni over de oorlog in Oekraïne. Het liveblog van gisteren vind je hier.