Poetin: doelen operatie niet veranderd na uitbreiding NAVO • Inwoners Kaliningrad maken zich weinig zorgen

Poetin sluit spanningen met Zweden en Finland niet uit

President Poetin sluit niet uit dat er spanningen ontstaan met Finland en Zweden nu die landen toetreden tot de NAVO. Dat meldt het Russische staatspersbureau Interfax. Hij herhaalde zijn waarschuwing dat Rusland moet reageren als de NAVO militaire infrastructuur in die landen neerzet.

Turkije was de enige lidstaat die bezwaar maakte tegen het NAVO-lidmaatschap van Zweden en Finland, maar daar is gisteren een akkoord mee bereikt.

De doelen van de oorlog, die Rusland zelf een speciale militaire operatie noemt, blijven volgens Moskou ongewijzigd. Poetin is nog steeds van plan om de Donbas in Oekraïne te 'bevrijden'. De tactieken kunnen wel worden gewijzigd nu de NAVO uitbreidt.

De Russische troepen boeken volgens Poetin vooruitgang in Oekraïne, en ze behalen hun doelen. Het is volgens hem niet nodig om te zeggen wanneer de militaire operatie stopt.

Kaliningrad: meer en meer Russisch militair fort tegen NAVO

Het meest westelijke stukje Rusland, Kaliningrad, laat zich het best omschrijven als een bijzondere mix van Duitse vergane glorie en Sovjet-hoogbouw. Waar het vroeger dé plek was voor samenwerking en vriendschap tussen het westen en Rusland, is het nu een geïsoleerd Russisch militair fort geworden tegen de NAVO. In de afgelopen jaren heeft Rusland de exclave omgetoverd tot een waar bastion, met de stationering van onder meer zware luchtafweersystemen en ballistische Iskander-raketten.

De Kaliningraders lijken zich daarover niet druk te maken. "Nee hoor, mensen maken zich geen zorgen over spanningen of zoiets", vertelt Ljoedmila, die is getrouwd met een Russische oorlogsveteraan en haar hondje uitlaat. "Oké, de prijzen zijn iets omhoog gegaan en er zijn wat tekorten, maar alles is hier goed. We kunnen binnenkort gewoon weer reizen naar Europa. We wachten gewoon tot de operatie van Poetin voorbij is, en blijven positief."

Er zijn ook inwoners met kritiek op Rusland. Lees daar meer over in dit artikel:

Brandweer redt hond uit kapotgeschoten flat in Oekraïne

Tijdens het zoeken naar overlevenden in een Oekraïense flat in de stad Mykolajiv redde de brandweer deze hond. De flat is met raketten bestookt door het Russische leger.

Grote gevangenenruil: '144 Oekraïense militairen vrij'

Volgens Oekraïne zijn 144 door Rusland gevangen militairen vrijgekomen bij een grote gevangenenruil. Onder hen zouden 95 militairen zijn die betrokken waren bij de verdediging van de Azovstal-fabriek in Marioepol. Een gelijk aantal Russische gevangenen is vrijgelaten door Kiev.

Rusland heeft nog niets naar buiten gebracht over de gevangenenruil, maar het hoofd van de zelfverklaarde volksrepubliek Donetsk heeft het nieuws wel bevestigd. "Vandaag keren 144 strijders van de volksrepubliek Donetsk en de Russische Federatie, die door de vijand zijn gevangengenomen, terug naar huis", schreef hij op Telegram. De Oekraïners die terugkeren zijn volgens hem bijna allemaal gewond.

Naar verluidt houdt Rusland nog honderden Oekraïense militairen gevangen. Hoe het met hen gaat is niet bekend.

Nog veel vermisten na raketaanval op druk winkelcentrum in Oekraïne

Twee dagen na de Russische raketaanval op een druk winkelcentrum in het Oekraïense Krementsjoek, honderden kilometers van het front, zijn nog zeker dertig mensen vermist. Van twintig is vastgesteld dat ze zijn overleden.

Russische dienstweigeraars en deserteurs krijgen tijdelijke ‘verblijfsstatus’

Russische dienstweigeraars en deserteurs worden tijdelijk aangemerkt als vluchteling en kunnen niet worden afgewezen of uitgezet. Staatssecretaris Van der Burg heeft dat besloten omdat op dit moment onduidelijk is of dienstplichtigen gedwongen worden ingezet in de oorlog in Oekraïne. Het geldt voorlopig voor een half jaar voor alle Russische mannen van 18 tot 27 jaar die zich hier om die reden melden.

Er zijn al verschillende asielaanvragen gedaan door Russen die zeggen hun dienstplicht te hebben geweigerd of zijn gedeserteerd.

Russische beroepsmilitairen, van wie dus duidelijk is dat zij gedwongen kunnen worden om te vechten in Oekraïne, kunnen via de normale procedure asiel aanvragen. Voor hen is de situatie door de IND makkelijker te beoordelen.

Een lager pitje

Het terugkeerbeleid voor uitgeprocedeerde Russen staat op een lager pitje. Ze zijn wel verplicht terug te keren naar Rusland maar Nederland zoekt daarvoor geen contact meer met de Russische overheid in het belang van de terugkeerder. Uitzonderingen zijn criminelen en personen die een gevaar zijn voor de nationale veiligheid. Die worden actief uitgezet.

Gevluchte Katya voelt zich schuldig omdat ze haar land in de steek liet

NOS-verslaggever Mattijs van de Wiel volgt Oekraïense vluchtelingen in zijn Amsterdamse woonwijk. Katya is een van hen. Ze vertelde eerder dat ze het lastig vond om in Nederland een arbeidscontract te tekenen omdat ze terug naar Kiev wil zo gauw de oorlog voorbij is. Inmiddels heeft ze toch een baan gevonden waar ze het naar haar zin heeft. Desondanks was ze liever een 'heldin' in Oekraïne geweest.

'Oekraïne kan op ons rekenen zolang het nodig is'

Leiders van de NAVO-lidstaten hebben in Madrid besloten de hulp aan Oekraïne verder op te schroeven. Zo hebben meerdere NAVO-landen aangegeven meer en zwaardere wapens te leveren. Daarnaast zal de medische hulp worden opgeschaald wordt er assistentie verleend bij het ontmijnen van gebieden in Oekraïne. "Oekraïne kan op ons rekenen zolang als dat nodig is", zei NAVO-topman Jens Stoltenberg op de tweede dag van de NAVO-top.

De Oekraïense president Zelensky sprak vandaag 90 NAVO-regeringsleiders en ministers toe en vroeg opnieuw om extra hulp en wapens. Minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken zei diep onder de indruk te zijn van de toespraak van Zelensky. "We moeten ons realiseren dat het helaas, ondanks al onze hulp, daar aan het front niet goed gaat."

Nederland kondigde gisteren al aan drie extra pantserhouwitsers, het zwaarste geschut van de landmacht, te leveren aan Oekraïne. "We zien dat het in militaire zin een ander type oorlog is geworden, waar de brute kracht van het Russische leger met veel soldaten en artillerie de Oekraïners langzaam maar zeker toch terugdrijft", aldus Hoekstra. Hij hoopt dan ook dat ook andere landen meer zwaardere wapens gaan leveren aan Oekraïne.

Syrië erkent onafhankelijkheid 'volksrepublieken' Loegansk en Donetsk

Syrië erkent de "onafhankelijkheid en soevereiniteit van de volksrepublieken Loegansk en Donetsk". Dat meldt het staatspersbureau SANA op basis van het Syrische ministerie van Buitenlandse Zaken. Daarmee is Syrië, naast Rusland, het enige andere land dat de onafhankelijkheid van twee Oekraïense regio's formeel erkent. Dat is geen toeval: Rusland verleent het regime van president Assad omvangrijke militaire steun in de Syrische burgeroorlog.

Syrië is van plan om op diplomatiek gebied samen te werken met de zelfbenoemde 'volksrepublieken'. "Met beide landen wordt gepraat over het verbeteren van de betrekkingen", meldt het ministerie in Damascus.

Drie dagen voor het begin van de Russische invasie in Oekraïne, eind februari, erkende president Poetin in een lang betoog op tv de onafhankelijkheid van de zogeheten volksrepublieken. Pro-Russische separatisten verklaarden de regio's in 2014 onafhankelijk, maar die status was tot de toespraak van Poetin door geen enkel land erkend.

Turkije wil uitlevering 33 'terrorismeverdachten'

Turkije wil dat Finland en Zweden 33 personen uitleveren die in Turkije worden verdacht van terrorisme. De uitleveringsverzoeken zijn volgens Turkije onderdeel van de overeenkomst die de drie landen hebben ondertekend over het NAVO-lidmaatschap van Finland en Zweden

Turkije vraagt Finland om de uitlevering van zes leden van de Koerdische PKK-beweging en zes leden van de Gülen-beweging. In het geval van Zweden gaat het om elf PKK-leden en tien Gülenisten.

Door Turkije worden beide bewegingen als terroristisch aangemerkt. Ook de EU kwalificeert de PKK als een terroristische beweging, maar de Gülen-beweging niet.

Water en stroom nog schaars in Marioepol

"De inwoners van Marioepol wonen in een getto." De burgemeester in ballingschap gebruikt grote woorden om de situatie in de zwaarbevochten havenstad te omschrijven. Door schade aan het rioleringsstelsel en het opgestapelde afval vreest hij voor een explosie van infectieziekten. "Cholera en dysenterie komen al voor."

Anderhalve maand nadat de Russen de Zuid-Oekraïense stad volledig in handen kregen, ligt Marioepol nog grotendeels in puin. In grote delen van de stad is er nog steeds geen water, gas en elektriciteit, blijkt uit gesprekken met vijf achtergebleven inwoners van de stad.

Er worden nog altijd lichamen geborgen. Volgens een adviseur van de burgemeester zijn dit weekend nog zeker honderd doden onder een verwoest gebouw ontdekt. Maandag werden de overblijfselen van ten minste 170 mensen opgegraven op het terrein van de Azovstal-fabriek die lange tijd zwaar onder vuur heeft gelegen. De achterblijvers in Marioepol vertellen ook dat er geregeld mensen omkomen doordat achtergelaten explosieven ontploffen.

Zelensky tegen NAVO: Oekraïne heeft meer wapens en geld nodig

Oekraïne heeft meer wapens en geld nodig om zich tegen Rusland te kunnen verdedigen. Daar heeft president Zelensky om gevraagd in een online toespraak tegenover de NAVO-leiders. Ook waarschuwde hij dat Rusland niet zal stoppen bij Oekraïne.

"Dit is niet alleen een oorlog van Rusland tegen Oekraïne", zegt hij. "Dit is een oorlog over wie de omstandigheden in Europa dicteert, over hoe de toekomstige wereldorde eruit zal zien."

"Daarom is het noodzakelijk om Oekraïne te steunen. Met wapens, geld en politieke sancties tegen Rusland die ervoor zorgen dat het land de oorlog niet meer kan betalen." Volgens Zelensky kan zo de tactiek van Rusland om steden te vernietigen en burgers te terroriseren worden gestopt.

Live: correspondenten over de NAVO-top in Madrid

Correspondenten Kysia Hekster en Sander van Hoorn hebben kijkersvragen over de NAVO-top behandeld. Je kijkt de livestream terug via deze link.

Rutte: heel belangrijk om lidstaten in de buurt van Rusland te versterken

Net als tegen het einde van de Koude Oorlog leert de NAVO dat je oorlog vermijdt door sterk te zijn, zegt premier Rutte. Het is volgens hem dan ook "echt heel belangrijk" dat de lidstaten in de buurt van Rusland worden versterkt door de NAVO, zei hij op de top in Madrid.

De top "biedt de kans om te laten zien dat de NAVO terug is", zei Rutte.

Ook is Rutte blij dat de NAVO op het punt staat zich uit te breiden. Dat gisteravond de weg vrij werd gemaakt voor Zweden en Finland om toe te treden, noemt hij "al een hoogtepunt van de top".

Russische ministerie: raketaanvallen Mykolajiv waren op militaire doelen

Volgens het Russische ministerie van Defensie zijn de raketaanvallen bij Mykolajiv uitgevoerd op een Oekraïens militair trainingscentrum voor 'buitenlandse huursoldaten'. Dat zijn militairen uit een ander land die ingehuurd kunnen worden, in geval door Oekraïne. Dat meldt persbureau Interfax.

Een ander Russisch persbureau, Tass, schrijft dat er volgens het ministerie ook acht wapendepots en een brandstofdepot zijn geraakt in de zuidelijke regio.

Zeker 5 doden door raketaanvallen in Midden- en Zuid-Oekraïne

Bij Russische raketaanvallen in het midden en zuiden van Oekraïne zijn zeker vijf doden gevallen. In Mykolajiv, in het zuiden, werden raketten afgeschoten op een woonwijk waarbij drie doden vielen. Volgens de burgemeester werd de stad beschoten door acht raketten. Bewoners van het zwaarst getroffen appartementencomplex worden opgeroepen om te vertrekken.

In Dnipro zijn twee mensen gedood na een raketaanval. Reddingswerkers ontdekten de twee lichamen toen ze puin aan het ruimen waren na Russische beschietingen. Dnipro zou zijn geraakt door zes raketten. De gouverneur van de regio zegt op Telegram dat er geen militaire doelen zijn getroffen.

Gisteren werd duidelijk dat er bij de Russische raketaanval op een winkelcentrum in Krementsjoek minstens 18 doden zijn gevallen. Ten minste 36 mensen worden nog vermist. Er vielen zeker 59 gewonden in de stad in het midden van het land, op honderden kilometers van het front.

NAVO-chef: volgend jaar versterkte interventiemacht met 300.000 soldaten

De secretaris-generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, wil volgend jaar meer soldaten klaar hebben staan die snel kunnen ingrijpen. Op de NAVO-top in Madrid heeft hij gezegd dat hij het aantal manschappen wil uitbreiden tot in totaal 300.000 soldaten.

"Ze zullen in hun eigen land worden gestationeerd, maar zijn al toegewezen aan bepaalde staten en gebieden en zullen verantwoordelijk zijn voor de verdediging van deze gebieden", zegt Stoltenberg woensdag in Spanje. De details zijn volgens hem afhankelijk van de plekken waar de troepen terechtkomen.

Stoltenberg noemde de plannen van Duitsland voor een gevechtsbrigade om Litouwen te verdedigen als voorbeeld. Na de Russische aanval op Oekraïne werden artillerie- en luchtafweerversterkingen geactiveerd. Nu zijn er ongeveer duizend Duitse soldaten in Litouwen.

Smirnoff en Michelin weg uit Rusland

Het bedrijf achter het wodkamerk Smirnoff gaat het komende halfjaar de activiteiten in Rusland terugschroeven, meldt persbureau Reuters. Daarna zouden er nog maximaal tien werknemers over zijn in Rusland. Het bedrijf Diageo maakt verder ook onder meer Baileys en Johnnie Walker (whisky).

Ook bandenmakers Michelin en Nokian verlaten het land. Michelin zegt dat het onmogelijk is om de productie te hervatten vanwege problemen in de keten die veroorzaakt worden door de sancties tegen Moskou.

Weg vrij voor toetreding Finland en Zweden tot de NAVO

Eerst nog even terug naar gisteravond: Turkije ging toen akkoord met de toetreding van Finland en Zweden tot de NAVO. NAVO-chef Stoltenberg maakte dat bekend op de top die nu plaatsvindt in Spanje. Nu Turkije overstag is, maakt dat de weg vrij voor de twee landen om toe te treden en komt er een einde aan een wekenlange diplomatieke impasse.

De Noord-Europese landen willen zich naar aanleiding van de Russische invasie in Oekraïne aansluiten bij de NAVO. Turkije maakte als enige NAVO-lid bezwaar tegen hun aanvraag. Voor toetreding moesten alle NAVO-leden akkoord gaan.

In de praktijk werken Finland en Zweden al langer intensief samen met de alliantie. Zo namen de landen al deel aan militaire oefeningen. De verwachting is dat de officiële toetreding nog een aantal maanden op zich laat wachten, de parlementen van de lidstaten moeten ook instemmen.

Goedemorgen

Goedemorgen, welkom in het liveblog van woensdag 29 juni over de oorlog in Oekraïne. Het liveblog van gisteren vind je hier.