Gemeenten zijn positief over het advies om de verplichting voor de opvang van 'kansrijke asielzoekers' weg te halen bij het Rijk en over te hevelen naar gemeenten. Maar dan moeten grote asielzoekerscentra met honderden opvangplekken grotendeels tot het verleden gaan behoren en moet het Rijk met genoeg geld komen.
De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) noemt het advies van de Raad voor het Openbaar Bestuur en de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken een "steun in de rug" en steunt het voorstel om de opvang bij gemeenten onder te brengen.
Monique Kremer, voorzitter van de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken, zegt in het rapport dat er een continue crisis is. In Nieuwsuur benadrukt ze dat de aantallen asielzoekers niet hoger zijn dan vorig jaar, maar dat er toch niet genoeg opvangplekken worden gevonden.
De situatie zoals die ook vanavond in Ter Apel is, met asielzoekers die in tenten slapen, noemt ze "ver onder de humanitaire ondergrens."
Verplichting
Om de crisis het hoofd te bieden moeten gemeenten de verantwoordelijk dus krijgen over asielzoekers die relatief veel kans hebben op een verblijfsvergunning. De opvang moet volgens het advies een wettelijke verplichting worden voor iedere gemeente. Het aantal asielzoekers hangt dan af van het aantal inwoners.
Rachel Streefland, wethouder in Utrecht, zegt tegen Nieuwsuur dat ze wel voorstander is van dwang. "Laat gemeenten maar horen: jullie hebben dit te doen."
Staatssecretaris Eric van der Burg heeft altijd gezegd dat hij geen opvangplicht wil. Tegen Nieuwsuur zegt hij in het advies "veel zaken te zien waar hij het mee eens is" en "aanknopingspunten voor de toekomst".
Gemeenten weten wat er wél kan.
De staatssecretaris kan zich vinden in het advies om asielzoekers kleinschaliger op te vangen. Maar hij zegt dat de problemen met de noodopvang nu zo groot zijn dat er wordt gekeken naar plekken waar snel veel mensen terechtkunnen. Hij verwacht dat het tekort aan plekken de komende drie weken nog niet zijn opgelost.
Ondertussen zijn ze in Utrecht al begonnen met het kleinschaliger opvangen van asielzoekers. "Gemeenten weten wat er wél kan", zegt wethouder Streefland. In haar stad combineren ze opvang met woningen voor studenten. Dat is goed voor de integratie, maar helpt ook als er straks minder opvangplekken nodig zijn, zegt ze. Dan kunnen die plekken meteen in gebruik worden genomen door bijvoorbeeld andere studenten of jongeren uit de buurt.
Streefland denkt dat de kleinere opvanglocaties in woonwijken ook belangrijk zijn voor het draagvlak bij de inwoners. "De wijk profiteert bijvoorbeeld mee van cursussen die worden aangeboden."
Theo Weterings, burgemeester van Tilburg, is verantwoordelijk voor het asieldossier bij de VNG. Hij zei eerder al dat grote azc's geen toekomst hebben. "Kleinere locaties zijn makkelijker te vinden, zowel in steden als dorpen. Daarnaast zijn kleinere locaties veel beter voor de integratie."
Haken en ogen
Toch zijn er nog wel wat plooien die moeten worden gladgestreken. Zo benadrukt de VNG dat als gemeenten de wettelijke taak krijgen om de opvang van kansrijke asielzoekers te verzorgen, het Rijk voldoende geld beschikbaar moet stellen.
En daar zit wel een angst bij gemeenten, zegt wethouder Streefland. "Decentralisatie heeft in verleden geleid tot bezuinigingen en problemen, dat kan hier echt niet."
Ook het onderscheid maken tussen kansrijk en niet-kansrijk wordt nog een hele kluif, ziet ook Kremer van de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken. "Dan moet er structureel worden geïnvesteerd in de IND (Immigratie en Naturalisatiedienst)." Die moet dat gaan beoordelen.
Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers wilde tegenover Nieuwsuur nog niet reageren op het advies.
