Student Brahim wilde Oekraïne beschermen, maar krijgt nu de doodstraf
Achter de witte tralies van de regionale rechtbank van Donetsk kijkt Brahim Saadoun bedeesd om zich heen. De 21-jarige Marokkaanse student is door Oost-Oekraïense separatisten aangeklaagd vanwege onder meer "terroristische activiteiten" en vandaag is hij ter dood veroordeeld.
Brahim verhuisde zo'n drie jaar geleden van Marokko naar Kiev, om aan de technische universiteit luchtvaart- en ruimtevaarttechniek te studeren. Hij voelde zich al snel thuis in de stad, vertelt goede vriend Anton Petrov, die zelf oorspronkelijk uit Belarus komt. "De mentaliteit van de mensen hier past goed bij hem, merkte ik."
"Ik ben met stomheid geslagen", laat hij weten in reactie op het doodvonnis. "De wereld gaat hier ongetwijfeld scherp op reageren, maar dan nog wordt er gemarchandeerd met hun leven."
Petrov omschrijft Brahim als een gangmaker in iedere groep. "Hij kon mensen aan zich binden met zijn humor en kennis. Ook maakte hij indruk met zijn talenknobbel." Naast Arabisch, Frans en Engels spreekt hij ook een woordje Oekraïens en Russisch. "En zelfs wat Chinees en Hebreeuws. Dat heeft hij zichzelf aangeleerd, gewoon voor de lol."
Toen in 2021 de spanningen met Rusland opliepen, meldde Brahim zich bij het leger, aanvankelijk als vrijwilliger. "Dat verbaasde mij, maar zo is hij. Hij had het gevoel dat hij iets moest doen voor het land. Hij voelde zich zo verbonden met Oekraïne dat hij bereid bleek te sterven voor het land."
Bij de start van de Russische invasie was Brahim gelegerd nabij de grens van het separatistische gebied in Oost-Oekraïne. Kort daarna werd hij betrokken bij de verdediging van Marioepol, die oostelijke havenstad die maandenlang werd belegerd door het Russische leger.
Bang was hij niet, volgens Anton. "Althans, die indruk maakte hij niet. Hij zei dat ik me niet druk moest maken. 'Zoek maar een bar waar we naartoe kunnen om binnenkort de overwinning te vieren', zei hij." Op 27 maart sprak Anton zijn goede vriend voor het laatst.
Propagandavideo's
Na wekenlange strijd viel Marioepol in Russische handen en werd Brahim gevangen genomen. Sindsdien is er geen contact meer met hem geweest. Vrienden en familie moeten hun informatie halen uit de propagandavideo's waarin hij voorkomt. Daarin wordt hij steevast een 'buitenlandse huurling' genoemd, die 'misdaden tegen de vrede en veiligheid' heeft gepleegd.
Ook dook Brahim op in een video van de Russische oorlogsverslaggever Aleksandr Sladkov (over zijn vlogs schreven we eerder dit aritkel). Daarin werd hem gevraagd of hij bang was toen hij gevangen werd genomen. "Natuurlijk", antwoordde hij ogenschijnlijk ongedwongen, "Je wordt gepakt door de vijand die je wilde doden en nu kan hij jou gaan doden." Een reële angst, blijkt nu.
Executie voorkomen
Samen met twee Britse strijders staat hij deze week terecht. De regionale rechtbank van de niet-erkende zelfverklaarde volksrepubliek Donetsk houdt het drietal verantwoordelijk voor terrorisme en het werken als huurling. Daarop staat de doodstraf, zei de aanklager van de 'volksrepubliek' deze week. Dat vonnis is nu dus ook uitgesproken.
Dat betekent dat de eerste buitenlandse strijders in het separatistenstaatje de doodstraf krijgen opgelegd. In de zelfverklaarde volksrepubliek is volgens mensenrechtenorganisaties en de VN de afgelopen jaren meerdere keren de doodstraf voltrokken, maar betrouwbare en onafhankelijke cijfers ontbreken. In Oekraïne is de doodstraf in 2000 afgeschaft, in Rusland is die opgeschort, hoewel het Kremlin erop hint de straf opnieuw in te voeren.
De twee Britten, de 28-jarige oud-zorgmedewerker Aiden Aslin en de 48-jarige Bosniëveteraan Shaun Pinner, vochten eveneens in Marioepol. Beiden leefden naar eigen zeggen al jaren in Oekraïne. Het tweetal verscheen na hun arrestatie in april in tal van Russische propagandavideo's. In een video riepen zij (onder druk) de Oekraïense autoriteiten op tot een gevangenenruil.
Anton hoopt samen met vrienden Brahims leven te kunnen redden door zoveel mogelijk aandacht voor zijn zaak te vragen. "Publiciteit kan misschien zijn dood voorkomen." Volgens het Verdrag van Genève mogen krijgsgevangenen als Brahim niet worden gedood, maar het is maar de vraag of de separatistenrechtbank het oorlogsrecht zal respecteren.
