"Dit is een schnitzel uit de Donbas", zegt Aleksandr Sladkov kauwend. Hij vraagt of de camera dichterbij kan komen en wijst naar zijn bord. "Met aardappeltjes". Het is de vooravond van de oorlog in Oekraïne en de Russische verslaggever van staatsomroep VGTRK is net aangekomen in de pro-Russische 'volksrepubliek Donetsk' in het oosten van Oekraïne.
Sladkov doet dagelijks verslag van de oorlog via zijn openbare Telegram-kanaal met zo'n 220.000 volgers. Iedere video die hij publiceert, wordt honderdduizenden keren bekeken en gedeeld. Sladkov blogt sinds een paar weken ook op de website van de Internet Research Agency, een bedrijf dat berucht is wegens het verspreiden van nepnieuws.
Welk beeld laat deze Russische verslaggever zien van de oorlog? De NOS bekeek daarvoor een maand aan video's en berichten. Bij dit onderzoek hielpen vrijwilligers via een speciaal Twitter-kanaal van de NOS om de locaties van video's te verifiëren. Van de meeste video's is niet met zekerheid te zeggen of ze zijn opgenomen op de dag dat ze werden gepubliceerd.
Bekijk hier de Ingezoomd-video over Sladkov en zijn reis door Oost-Oekraïne:
Sladkov meldt op 24 februari aan zijn volgers dat Rusland onverwacht het buurland Oekraïne is binnengevallen. "Mensen in de loopgraven vechten hier al acht jaar. En uiteindelijk komt er hulp", zegt hij. Hij doelt op de regio Donetsk, waar al sinds 2014, met Russische steun, wordt gevochten om afscheiding van Oekraïne.
Een dag later rijdt hij door Makijivka, een stad vlak bij Donetsk. Gestoken in legerkleding herhaalt hij de Russische verantwoording voor de oorlog. "Sergej Lavrov (de Russische minister van Buitenlandse zaken, red) heeft gezegd dat Oekraïne gedenazificeerd moet worden. Minimaal worden ze aan de kant gezet", zegt hij.
"Waarom vechten de nazi's zo hard?", zegt Sladkov over Oekraïense militairen. "Omdat ze geen andere uitweg hebben, dit is een SS-bataljon. Ze begrijpen dat ze geen goede toekomst hebben als ze gevangen worden genomen."
De bewering over nazi's in de regering van Oekraïne, hardnekkig vanuit Rusland verspreid, is onwaar. hierover schreven we eerder dit artikel. In en rond Marioepol is het Oekraïense Azov-bataljon actief; deze voormalige burgermilitie, die nu onderdeel uitmaakt van de Nationale Garde, heeft wel leden met extreemrechtse denkbeelden en nazisymbolen.
"Ten tweede is er de moeilijke vraag met betrekking tot de financiering", zegt Sladkov. "Deze bataljons worden gefinancierd door het Westen. Niemand in Kiev wil dat dit openbaar wordt, want dan moeten ze naar Den Haag." Met 'Den Haag' doelt Sladkov op het internationaal strafhof, waar personen die verdacht worden van oorlogsmisdaden worden berecht.
Geen tekorten en best gezellig
Sladkov reist hierna met Russische militairen mee richting het zuiden. Video's konden worden gelokaliseerd in de buurt van Marioepol, Kasyanivka, Mykolaivka en Novotroits'ke.
Op geen enkele video zijn kapotgeschoten Russische tanks, gedode of gewonde Russische militairen of berichten over tekorten aan brandstof te zien. Het beeld dat Sladkov toont, is er een van een strijd die af en toe zelfs best gezellig is.
Op 10 maart en 11 maart publiceert hij video's die zijn gemaakt onder een snelweg bij Novotroits'ke, in het zuiden van Oekraïne. Hij vertelt dat ze daar zitten als bescherming tegen mortieren en zegt er welke steden het Russische leger heeft veroverd en 'schoongemaakt'. "Ik ben thee aan het drinken en we hebben een gezellig team", zegt een militair in een interview. "Ik wil de groeten doen aan mijn moeder, oma en opa en aan mijn vriendin Anja, binnenkort ben ik weer thuis".
Op 14 maart is Sladkov weer in de stad Donetsk en komt hij als een van de eerste journalisten aan bij de plaats waar volgens Russische media een Oekraïense raket neerkomt en burgers worden gedood. In Sladkovs vlog liggen de slachtoffers nog op straat. "We hebben de dood gezien", zegt hij met een geschokt gezicht in de camera.
Daadkracht van het Kremlin
Op 17 maart, een dag na de verwoestende Russische aanval op een theater in Marioepol, staat er een lang bericht in het Telegram-kanaal. "Ik ben verrast door de daadkracht van het Kremlin. Ze gebruikten geen halve maatregelen, maar deden alles zoals het moest", schrijft hij, zonder het bombardement, waarbij mogelijk honderden burgers zijn omgekomen, te noemen.
In één Telegram-bericht is een zeldzame andere kijk op de oorlog te lezen. "Het verbaast me dat we ons helemaal niet druk hebben gemaakt over de toekomst in de bevrijde gebieden. Wie gaat daar leiding geven? Wie houdt er orde? Wie voedt de mensen?", vraagt Sladkov zich af. Het onderwerp komt verder niet aan de orde in zijn video's.
Momenteel lijkt Sladkov weer op reportage te zijn. In een video gepubliceerd op 22 maart passeert hij het checkpoint bij Novotroits'ke op de snelweg van Marioepol richting Donetsk. In de recentste vlogs wordt weer gelachen. "We zullen overwinnen", schrijft hij in een bericht.
