Ooggetuigen en experts getuigden vandaag voor het Amerikaanse Congres over de schoolmoord in Uvalde in Texas, waar 19 leerlingen en 2 leraren de dood vonden. Het is zeker niet de eerste school shooting die ze in de VS meemaken, wel een van de dodelijkste. Daarmee staat de vraag of er strengere wapenwetgeving moet komen weer bovenaan de Amerikaanse politieke agenda.
Als het aan de National Rifle Association (NRA) ligt, de belangenbehartiger van wapenbezitters én wapenfabrikanten, komt die wetgeving er in ieder geval niet. Over de invloed die de volgens velen 'machtigste lobbyorganisatie' van het land uitoefent op het wapenbeleid in veel Amerikaanse staten is al veel geschreven. Maar hoe de NRA intern precies werkt, daar gaat het vrijwel nooit over.
Tim Mak, journalist van de Amerikaanse publieke radio National Public Radio, heeft zich wel aan dat onderwerp gewaagd. Hij schreef een boek over corruptie binnen de NRA en openbaarde vorig jaar gesprekken die de leiding van de organisatie intern voerde na de eerste school shooting, in Columbine.
Geheime opnames
De wapenlobby-organisatie plande destijds, in april 1999, haar conventie vlak na de schietpartij en in de nabijheid van de school. Zo ging het eerder deze maand in Texas ook: eerst was er de tragedie in Uvalde, enkele dagen later de conventie in Houston. Hoe daarop te reageren? De staf van de NRA zat ermee in haar maag, blijkt uit de geheime bandopnames.
Mak is even op bezoek in Nederland, voor onderzoek naar een ander onderwerp. Hij was twee weken geleden in Houston, op de eerste NRA-conventie in drie jaar, na twee afgelastingen vanwege corona. Hij schrok van wat hij zag: "De woede aan beide kanten, dat had ik nog niet eerder in die mate meegemaakt. Honderden voor- en tegenstanders van vrij wapenbezit die elkaar uitscholden voor het conventiecentrum. Ongelooflijk."
Twijfel
Terug naar Columbine, en de reactie van de NRA op dat eerste bloedbad. Mak: "Columbine schokte de natie, en ook de leiding van de wapenlobby. Zoveel geweld, zoveel doden. Eerst was er de vraag bij de NRA: moet de conventie wel doorgaan? Antwoord: geen uitstalling van wapens, geen show. Sober houden. De leiding voerde daarover gesprekken in een conference call, waar ik beslag op heb weten te leggen."
In die gesprekken toont de NRA een ander gezicht dan je van de organisatie gewend bent. "Er is twijfel over de gevolgde koers. Moeten we het soort (automatische) wapens die de daders van Columbine gebruikten niet verbieden? Maar nee, dat is juist niet de uitkomst. De hardliners winnen het debat: die wapens zijn niet het probleem, maar de mensen die ze gebruiken."
Dat argument gebruikte de organisatie nadien telkens. Zo ook na de laatste twee tragediën, in Buffalo en Uvalde. Mak: "Het trieste is: na elke shooting wordt de boodschap van 'wapens vormen niet het probleem' in een nieuwe variatie uitgedragen. Deze keer was het gebrek aan veiligheid op scholen het antwoord."
Marketingtruc
Ryan Busse werkte ooit voor de wapenindustrie. Ook hij ziet in de reactie van de NRA op Columbine een waterscheiding voor de organisatie. "Er werd bewust een klimaat van angst geschapen."
Angst voor wapens, dat wil zeggen wapens in de verkeerde handen: van criminelen en mensen met een psychische stoornis. Remedie: meer wapens in handen van handhavers van orde en gezag én leden van de NRA. Het gevolg: een wapenwedloop, niet met de vijand van buiten de landsgrenzen, maar met de binnenlandse vijand. En in het verlengde daarvan: een cultuuroorlog met iedereen die het recht op vrij wapenbezit aan banden wil leggen.
Die boodschap is een succesvolle marketingtruc: de vijand heeft zich in Amerika genesteld, en hij wil jouw wapen afpakken. Busse: "Dat is de machtsbasis van de NRA. Een woedend electoraat dat vrij wapenbezit ziet als onderdeel van de strijd die, op een ander vlak maar door dezelfde mensen, ook wordt gevoerd tegen het recht op abortus. Een gevecht op leven en dood om de ziel van Amerika."
Optrommelen electoraat
Mak deelt die mening. Op de conventie in Houston sprak hij met een lid van de NRA over het bloedbad in Uvalde. "Hij was heel eerlijk. Het grondwettelijk recht op wapenbezit was voor hem een laatste redmiddel tegen tirannie. Een school shooting op z'n tijd is de prijs die we daarvoor betalen. Het alternatief is erger."
En over de NRA wil hij nog dit kwijt: "Het misverstand bestaat bij sommigen dat de NRA gaat over (strooien met) geld. Geld helpt, maar is niet de kern van de organisatie. Haar macht is vooral politiek: het activeren van het electoraat, het optrommelen daarvan bij verkiezingen. NRA-leden stemmen. Dat weet Donald Trump ook. Daarom was hij als spreker aanwezig in Houston. De andere partij is er niet in geslaagd een soortgelijk (hondstrouw) electoraat achter zich te krijgen."
