Dit is waarom KLM-bagagepersoneel massaal het werk neerlegde
Sophie Moerland
redacteur Binnenland
"Ik was ontevreden over de werksituatie. Daarom heb ik samen met mijn collega's vandaag urenlang niks gedaan." Het is een geluid dat klinkt achter de muren van de Schiphol-kantine waar zaterdag KLM-bagagepersoneel grootschalig het werk neerlegde.
Uit angst voor ontslag durven medewerkers volgens vakbond FNV niet met de pers te praten, dus doen ze dat op anonieme basis. De staking is een "noodgreep", zegt deze medewerker. Naar schatting strandden hierdoor duizenden reizigers op Schiphol.
"Vervelend", zegt de medewerker, "maar het moest wel om de aandacht van de hoge piefen te krijgen. Wij vreesden voor onze baan. Als ons werk door derden wordt overgenomen, staan wij over een paar jaar op straat."
De druppel
Donderdagavond ontvingen medewerkers een mail met de mededeling dat hun werkzaamheden deels worden uitbesteed aan Viggo. Volgens de FNV is dat "een afhandelingsbedrijf dat sinds eind 2020 zich in de markt probeert te vechten". Voor het personeel was de mededeling "de druppel".
KLM zegt dat de maatregel een manier is om de werkdruk te verlichten. KLM-medewerkers spreken van een voorbode van ontslag. Zij zijn bang dat Viggo alle werkzaamheden overneemt. Zij denken verder dat de luchtvaartmaatschappij geen nieuw eigen personeel vindt omdat het loon dat wordt geboden te laag is. KLM spreekt tegen dat het in de arm nemen van Viggo een manier is om eigen medewerkers minder te hoeven betalen. "Het gaat niet om salaris."
"Medewerkers verdienen te weinig: 11,50 euro per uur. Ook zijn er te veel flexibele contracten", zegt Joost van Doesburg van de FNV die formeel niet betrokken was bij de staking. "Zij willen minimaal 14 euro verdienen en eisen betere werkomstandigheden."
De bom die zaterdagochtend barstte, leidde ertoe dat Schiphol reizigers opriep niet meer naar de luchthaven te komen. Afritten naar de luchthaven werden even afgesloten. De situatie was chaotisch en de terminals zelf waren overvol.
Jaren van stakingen
De staking van zaterdag komt niet uit de lucht vallen, zeggen deskundigen en de vakbond. Volgens de FNV ligt de oorsprong van het conflict meer dan twintig jaar terug
De Europese luchtvaart werd in de jaren 90 geliberaliseerd en Schiphol wilde "de grootste en goedkoopste" worden. In de jaren die volgden, kwamen er verschillende bagage-afhandelingsbedrijven die elkaar "met lage lonen stevig beconcurreren".
"Schiphol is een marktplaats waar werkend arm worden centraal staat", zegt Van Doesburg. "De arbeidsvoorwaarden van grondpersoneel zijn achtergebleven. De salarissen zijn laag, mensen hebben een onzeker contract."
De afgelopen jaren is er verschillende keren gestaakt door het grondpersoneel op de luchthaven, waar ook de bagage-afhandelaars onder vallen. In 2019 boekten stakers een succes: er komt een loonsverhoging, ook krijgen meer werknemers een vast contract.
Salaris inleveren
Maar dan komt de coronacrisis. Het vliegverkeer ligt zo goed als stil. Een deel van de medewerkers, onder wie het bagagepersoneel, moet salaris inleveren. Inmiddels wordt er weer volop gevlogen, maar het salaris blijft achter.
Econoom Walter Manshanden doet al ruim 25 jaar onderzoek naar de luchtvaart in Nederland. Hij zegt dat het hem niet verbaast dat juist bagagepersoneel van KLM het werk neerlegde. "Het is werkelijk onbegrijpelijk dat KLM er niet in slaagt zo'n staking te voorkomen, ook niet nadat het enorm veel staatssteun heeft ontvangen. De loonsverhoging gaat werkelijk om niks. Elke econoom zal je zeggen: groot gelijk dat deze afhandelaars het bijltje erbij neergooien."
Meer stakingen
Het verschil met KLM-medewerkers en de andere zes bagage-afhandelingsbedrijven is dat zij vorige maand een nieuwe cao hebben afgesloten. Daarin is onder meer afgesproken dat het loon omhooggaat naar 14 euro per uur. KLM valt buiten deze cao.
De cao van het KLM-bagagepersoneel is verlopen, over een nieuwe arbeidsovereenkomst wordt nog onderhandeld. "Met de staking van vandaag is de toon daarvoor in ieder geval gezet", zegt Van Doesburg. Nieuwe stakingen van medewerkers sluit hij niet uit.
KLM heeft zaterdag gesproken met stakende medewerkers over onder andere het tekort aan personeel, de hoge werkdruk en zaken als baanbehoud op de lange termijn. "Deze gesprekken zullen we uiteraard in de komende periode voortzetten."
