Hof haalt 15-jarig meisje uit gesloten jeugdzorg vanwege 'inhumane situatie'

Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden heeft het verblijf van een 15-jarig meisje in een gesloten jeugdzorginstelling beëindigd. Volgens het hof is er sprake van een "inhumane situatie", omdat ze al ruim twee jaar in de instelling verblijft zonder dat ze serieus is behandeld of zicht heeft op een behandeling.

Het meisje kreeg de afgelopen twee jaar alleen medicatie. De afgelopen tijd was ze zo'n 22 uur per dag op haar kamer. Ze had "eigenlijk geen activiteiten" en mocht "af en toe heel kort op de groep" verblijven, zei ze over haar leven in de gesloten instelling tegen de raadsheer.

Uitzonderlijke uitspraak

Een persrechter van het hof spreekt van een uitzonderlijke uitspraak. Niet vaak wordt er tegen een plaatsing in gesloten jeugdzorg in beroep gegaan en nog zeldzamer is het dat het besluit van de kinderrechter wordt omgedraaid.

"Er is wel wat mis met dit meisje, dus dit kind verdient een behandeling. Maar het bijzondere is dat het hof hier constateert dat iemand al een lange tijd opgesloten heeft gezeten en er dus geen behandeling heeft plaatsgevonden", zegt de persrechter.

'Spelletje van 2,5 jaar'

Uit de uitspraak blijkt dat het meisje tegen het einde van haar basisschooltijd steeds dieper in de problemen raakte. Ze raakte betrokken bij ruzies en vechtpartijen. Daar kwam later alcohol- en drugsgebruik bij.

In 2019 werd ze voor het eerst opgenomen. Na meerdere incidenten werd ze in februari 2020 geplaatst in de gesloten jeugdzorg, waar ze in meerdere instellingen verbleef. Daar werd ze niet behandeld voor haar problemen.

Ondertussen zagen haar ouders, die haar elk weekeinde bezochten, het steeds slechter met haar gaan. Ze stelden "dat dit spelletje al 2,5 jaar zo gaat", zo staat in het arrest. Verder zou ze slecht worden verzorgd. Het meisje heeft een beugel, maar was al ruim twee jaar niet meer naar de tandarts geweest.

Toch besloot de kinderrechter in november vorig jaar andermaal haar verblijf in de gesloten instelling te verlengen. De rechter benadrukte daarbij wel dat er "met grote spoed" een oplossing voor het meisje gevonden moest worden. Vervolgens ging het meisje dus tegen dat besluit in beroep; ze wilde een behandeling buiten de gesloten jeugdzorg, toegespitst op haar diagnose.

Zorgen om gesloten jeugdzorg

Het hof wijst in het arrest geen overduidelijke schuldige aan en benadrukt dat "kort en onomwonden gezegd het ondanks ieders goede bedoelingen niet lukt om passende hulp te bieden aan het meisje". Dat neemt volgens het hof niet weg dat het meisje het recht heeft "om zich in veiligheid te ontwikkelen en in geborgenheid op te groeien met de hulp die zij daarvoor nodig heeft".

Het hof besluit overigens om niet per direct de gesloten plaatsing van het meisje op te heffen, omdat zo'n acute verandering niet in haar belang zou zijn. In plaats daarvan krijgt de jeugdzorginstelling twee weken om alsnog een geschikte behandelplek voor de 15-jarige te vinden.

Volgens de persrechter in Leeuwarden geeft de uitspraak "een beetje de problemen" in het systeem van de gesloten jeugdzorg aan. "Wat is voor haar de goede plek? Wie kan haar problematiek goed behandelen en, ook belangrijk: is er plaats? Iedereen is handelingsverlegen, maar dat gaat dan ten koste van zo'n meisje. We behandelen niet vaak dit soort zaken en maken er ook niet zo snel een persbericht van, zoals we nu hebben gedaan, vanwege de gevoeligheden in dit soort zaken. Maar dit is ook een signaal van het hof dat er zorgen zijn over het systeem."

De nu 19-jarige Nienke zat van haar 14de tot haar 17de in de gesloten jeugdzorg. Ze vertelde eerder tegenover de NOS over haar ervaringen:

De gesloten jeugdzorg is al langer een hoofdpijndossier. Begin dit jaar bleek uit onderzoek van stichting Het Vergeten Kind dat jongeren vaak getraumatiseerd uit de gesloten jeugdinstellingen komen en in februari werd een petitie van de stichting ruim 133.000 ondertekend. Daarmee werd het kabinet opgeroepen een einde te maken aan het systeem. Eerder deze maand demonstreerden jeugdzorgmedewerkers nog op het Malieveld tegen de bezuinigingen op de jeugdzorg, hoge werkdruk en oplopende wachtlijsten.