Oekraïens 'strijdlied van de oorlog' maakt grote kans op winst Songfestival

• Chiem Balduk

  Redacteur online

Het is een schrale troost in een verschrikkelijke oorlog: Oekraïne heeft volgens de grote wedkantoren de grootste kans om het Eurovisie Songfestival te winnen. De groep Kalush zal in mei voor het land uitkomen met het opvallende nummer Stefania, een mix tussen folklore en hiphop. De bookies schatten de winkans op 35 procent, op ruime voorsprong van de nummer twee.

Het lied is de afgelopen weken uitgegroeid tot een hymne van het Oekraïense verzet tegen de Russische invasie, vertelt frontman Oleh Psiuk in gesprek met de NOS. "Overal waar je komt in Oekraïne is dit nummer te horen." Behalve in Oekraïne staat Stefania ook hoog in de hitlijsten van onder meer Polen, Litouwen en Moldavië.

Op TikTok is het nummer een hit. Het wordt als soundtrack gemonteerd onder oorlogsbeelden, bij video's van explosies en gevechtshandelingen, maar ook bij beelden van slachtoffers en vluchtelingen. "Iedereen voelt zich verbonden met het lied", aldus Psiuk.

De muzikanten vertellen welke video's er met hun nummer gemaakt worden:

Ook de bandleden zelf zijn betrokken bij het verzet, vertelt multi-instrumentalist Ihor Didenchuk, die het karakteristieke fluitgeluid in het nummer verzorgt. "Ikzelf weef camouflagenetten en maak molotovcocktails." Ook helpt de band met het inzamelen van voedsel en verzorgen van onderdak voor vluchtelingen.

Een van de groepsleden, MC Kilimmen (Oekraïens voor 'tapijt', vanwege zijn outfit), heeft zich zelfs aangesloten bij de Oekraïense strijdkrachten. Op dit moment helpt hij mee met de verdediging van Kiev. "Ik vecht mee aan meerdere frontlinies: de strijd op de grond enerzijds, en de culturele frontlinie anderzijds. Met onze muziek houden we het land sterk."

Oud slaapliedje

De songtekst is apolitiek, maar kan als metafoor voor de oorlog worden gelezen. Oleh Psiuk schreef het lied als ode aan zijn sterke moeder, aan wie wordt gevraagd een slaapliedje te zingen zodat alles weer goed komt. De 'moeder' in het lied kan geïnterpreteerd worden als 'Moeder Oekraïne', aan wie wordt gesmeekt om een einde aan de oorlog.

Stefania mama, mama Stefania
Het veld bloeit en het wordt grijs
Zing een slaapliedje voor me, mama
Ik wil je moedertaal horen

"De tekst raakt iedere Oekraïner diep, omdat ons van jongs af aan wordt geleerd diep respect te hebben voor je ouders", zegt Didenchuk. Bovendien roept het lied nostalgische gevoelens op. "De 'bridge' in het nummer is namelijk een oud Oekraïens slaapliedje." Maar door de rap-coupletten en stevige beat is Stefania allesbehalve kinderachtig of slaapverwekkend.

De parallellen met de inzending van vorig jaar zijn groot. Toen eindigde de formatie Go_A als vijfde (en bij de publieksstemmen tweede) met het nummer Shum, eveneens een folkloristisch liedje met eigentijdse elementen. De gelijkenissen zijn geen toeval: Didenchuk is ook één van de bandleden van Go_A. In beide bands is hij degene die de traditionele Oekraïense instrumenten bespeelt.

Bekijk het optreden tijdens de Songfestival in Rotterdam hier terug, met Didenchuk op de fluit:

Shum was de eerste Oekraïense inzending waarbij volledig in het Oekraïens werd gezongen. Ook de inzending van dit jaar is volledig in het Oekraïens. Dat is geen politieke boodschap, volgens de hiphopformatie, maar 'gewoon' het gebruik van de taal waarin de Oekraïners zich het liefst willen uiten.

Dodenlijst

Het is aannemelijk dat de oorlog in mei nog niet voorbij is, maar Kalush zegt hoe dan ook te zullen afreizen naar de Songfestivalfinales in Turijn. Ze zullen wel minder goed voorbereid zijn, doordat de leden niet samen kunnen oefenen. Vooralsnog zitten hun hoofden vooral bij de oorlog: "Iedere ochtend word ik wakker met de angst dat mijn vrouw niet meer leeft", zegt rapper Psiuk.

De groepsleden wonen in relatief veilige delen van Oekraïne. "Wij zijn gewoon thuis, we hoeven niets te vrezen", aldus Didenchuk. Hij is evenmin bang dat de band als uithangbord van de Oekraïense cultuur een doelwit van de Russen zal zijn.

Hoe anders is dat voor zangeres Jamala, die in 2016 het Songfestival won met een historisch lied over de deportatie van Krim-Tataren door het Sovjetbewind in de Tweede Wereldoorlog. Haar inzending leidde destijds tot woede van Moskou. Daarom vreest Jamala nu dat ze op Russische dodenlijsten staat, vertelde ze aan het Israëlische Kann News. De zangeres is daarom naar Turkije gevlucht.

Op het Eurovisie Songfestival zal Rusland in ieder geval geen bedreiging vormen. Het land is door de organisator uitgesloten van deelname vanwege de inval in Oekraïne, tot tevredenheid van Kalush.