Het gaat om de liedjes, niet om de politiek. Dat is al jaren de boodschap van het Eurovisie Songfestival. Toch is het in de praktijk bijna onmogelijk om politiek buiten de deur te houden. Politieke statements en politiek beladen beelden vinden vaak toch hun weg naar het podium of de green room, leert het verleden.
De Britse Songfestivalkenner Paul Jordan is zelfs op het onderwerp gepromoveerd. "Zodra de landen hun inzending doorgeven, kijkt een commissie van het Songfestival of er geen politiek beladen boodschap in het nummer zit", legt hij uit. Volgens hem probeert de organisatie zich niet aan politieke kwesties te branden. "Kijk maar naar de inzending van Wit-Rusland, die werd dit jaar twee keer afgekeurd."
Spanningen tussen landen
Maar politieke statements beperken zich niet alleen tot de nummers die gezongen worden. Landen nemen soms zelf politieke beslissingen. In het jaar 1978, toen Israël het Songfestival won, werd het evenement ook in Jordanië uitgezonden. Maar toen gedurende de avond langzaamaan duidelijk werd dat Israël zou winnen, werd de uitzending onderbroken. Kijkers in Jordanië dachten dat België had gewonnen. Dat land stond bovenaan voordat de uitzending werd gestaakt.
Ook de spanningen tussen Rusland en Oekraïne wisten de afgelopen jaren vaak het podium te bereiken. Twee jaar na de annexatie van de Krim won Oekraïne in 2016 met het nummer 1944 van Jamala. Het lied is een persoonlijk relaas over haar oma, die in de Tweede Wereldoorlog samen met 400.000 andere Krim-Tataren werd gedeporteerd van de Krim door de Sovjets onder Stalin.
Het winnende Oekraïense nummer van 2016:
In 2009, toen Rusland het evenement organiseerde, was er dan weer ophef over de inzending van Georgië. Dat land had een jaar daarvoor een korte oorlog uitgevochten met de Russen. De Georgische refereerde daaraan in de songtekst, met de zin "We don't wanna Put in" - die verwijst naar de Russische president Poetin. Het Eurovisie Songfestival wees het nummer af en de Georgiërs besloten niet mee te doen in Moskou.
Een live tv-spektakel waar wereldwijd miljoenen mensen naar kijken, laat zich niet altijd makkelijk regisseren. In die speelruimte kunnen mensen die een politiek statement willen afgeven makkelijk hun slag slaan. "Onze cameramensen en regisseurs zijn zich daar bewust van en kunnen snel schakelen als er iets op tv verschijnt dat ons apolitieke karakter schaadt. Daar zijn protocollen voor", laat een woordvoerder van het Songfestival weten.
Toch is het volgens hem niet altijd te voorkomen. "We hebben in het verleden vaker meegemaakt dat er met vlaggen werd gezwaaid om een politieke boodschap te verkondigen."
- Eurovisie Songfestival
De IJslandse band Hatari zwaaide met de Palestijnse vlag in Israël in 2019 - Eurovisie Songfestival
Het vertonen van de vlag van Nagorno-Karabach, leidde in 2016 tot een politieke rel tussen Armenië en Azerbeidzjan.
Volgens het Eurovisie Songfestival zijn de regels duidelijk en worden politieke statements niet getolereerd. Dit wordt van tevoren ook met de deelnemers doorgesproken. "Iedereen die meedoet, is op de hoogte van de regels en als er dan toch iets gebeurt dat niet kan, kunnen er sancties volgen", laat een woordvoerder van het Songfestival weten.
Volgens de Britse Songfestivalkenner Paul Jordan kan de organisatie er maar beter niet te veel aandacht aan besteden. "Als er iets tijdens een live-uitzending gebeurt, kan je het beste snel schakelen en er niet te veel bij stilstaan. Het is net als met streakers bij sportwedstrijden. Zodra ze weten dat ze bijna niet in beeld komen, staken ze hun acties."
Toch gaat de Britse kenner de komende dagen met extra aandacht kijken naar het live-evenement in Rotterdam. ''We hebben in 2019 in Tel Aviv gezien dat er met Palestijnse vlaggen werd gezwaaid door de IJslanders. Gezien de spanningen nu in het Midden-Oosten ben ik benieuwd of dat opnieuw gaat gebeuren."
