'Vangrails' op zee kunnen botsing met windmolens voorkomen
Om aanvaringen met offshore windturbines te voorkomen, kunnen op zee mogelijk een soort vangrails worden aangelegd. Het instituut MARIN (Maritiem Research Instituut Nederland) in Wageningen doet vandaag een experiment met drie mogelijke toekomstige systemen, in een 'offshore bassin' in Wageningen. De test vloeit voort uit het ongeluk met het schip Julietta D afgelopen januari.
Dit schip raakte op de Noordzee op drift in een storm en botste op een tanker, een transformatorplatform en een fundering van een windturbine. Nieuw onderzoek toont aan dat zo'n incident meerdere keren per jaar kan gebeuren, gezien de forse toename van het aantal windmolens. Tot 2030 komen er volgens MARIN op de Noordzee zo'n 2500 windturbines bij. Het kabinet maakt vandaag meer bekend over de toekomst van windenergie op zee.
Op dit moment raken al ruim tachtig schepen per jaar op drift, zegt Yvonne Koldenhof van het Wageningse onderzoeksinstituut. Lang niet altijd als schepen stuurloos raken, leidt dit tot een ongeluk, zegt ze. "Maar ons onderzoek in opdracht van de Nederlandse overheid laat zien dat in 2030 mogelijk 1,5 tot 2,5 keer per jaar een schip tegen een windmolen aanvaart of aandrijft. Zo'n ongeluk kan grote gevolgen hebben."
Kunstmatige stroming en wind
Zo kunnen windmolens door een aanvaring op een schip vallen en schade veroorzaken, aan het schip, de windmolen zelf en het milieu. Ook de scheepsbemanning loopt bij zo'n ongeluk gevaar.
Nu is er nog veel ruimte op zee, maar die ruimte wordt snel kleiner als er meer windmolenparken worden gebouwd. Dat maakt het risico op ongelukken groter.
Experts hebben daarom drie veiligheidssystemen bedacht. In het offshore bassin, een grote bak met water, drijft een modelschip en er zijn windmolens in het water geplaatst. Golven, stroming en wind worden 'aangezet' om de systemen te testen. Bij één opstelling gaat het om een lijn met boeien, verankerd op de zeebodem, die als een soort vangrail voorkomt dat een schip tussen de windmolens terechtkomt.
Een tweede systeem is een net dat tussen vaste palen wordt opgehangen en schepen kan tegenhouden. En een laatste methode is een haaklijn die onder water het anker van een stuurloos geraakt schip kan opvangen. De drie oplossingen zijn op kleinere schaal gebouwd om in het offshore bassin te onderzoeken.
Zo ziet dat er dan uit:
Bas Buchner, directeur van MARIN, licht toe hoe het komt dat zo'n 80 keer per jaar een schip op zee stuurloos raakt. "Soms is het gewoon motorpech, of de stuurmachine valt uit. Er komen nu eenmaal duizenden schepen voorbij op de Noordzee, dus zo gek is het niet dat dat gebeurt. Vaak is het rustig weer en kan een schip met motorpech gewoon naar de haven worden gesleept."
Maar soms komt daar slecht weer bij. En dat was het geval in januari, met de Julietta D Dat ongeluk maakt de noodzaak om maatregelen te nemen groter, zegt Buchner. "Windturbines zijn geregeld 150 tot 200 meter hoog, en als zo'n molen omvalt kunnen de gevolgen groot zijn, bijvoorbeeld als een cruiseschip of een tanker wordt geraakt."
Er is weliswaar een verbod voor grote schepen om door windparken heen te varen, maar windturbines staan wel in de buurt van hoofdvaarroutes. Dus als een schip onbestuurbaar wordt, kan het toch tussen de turbines terechtkomen.
Wegenwacht op zee
Ook buiten MARIN wordt over de veiligheid op zee nagedacht. Niet alleen het ministerie voor Infrastructuur en Waterstaat en de Kustwacht, maar ook Rijkswaterstaat, de KNRM en energiebedrijven die windmolens plaatsen, hebben interesse getoond. De kosten van de nieuwe veiligheidssystemen zijn nog niet onderzocht, dat gebeurt de komende maanden.
Na het ongeluk met de Julietta D werd er door sommige experts voor gepleit om sleepboten permanent te laten patrouilleren. Dat is inderdaad een andere oplossing, erkent Buchner. "Maar wij zeggen: het ongeluk met de Julietta D heeft laten zien dat je ook problemen moet voorkomen. Op de weg heb je een Wegenwacht voor pechhulp, maar ook vangrails die moeten voorkomen dat auto's van de weg raken."
