Niet alle Nederlanders willen Oekraïne verlaten: 'Ik heb hier mijn leven opgebouwd'

• Jorien Leendertse

De Nederlander André Homma woonde tot gisteren net buiten Kiev, vlak bij de legervliegbasis die werd ingenomen door de Russen. Nu ontvlucht hij het land en staat hij met zijn auto aan de grens met Polen.

Gisteren stond hij doodsangsten uit, vertelt hij in de NOS-podcast De Dag. Inmiddels gaat het wat beter met hem. "Ik heb helaas dingen gezien die ik hoopte nooit van mijn leven te zien." Zo zag hij tientallen helikopters aanvallen uitvoeren en maakte hij zo'n vijftien explosies mee van een paar honderd meter afstand. Toen hij op het punt stond om weg te gaan, werd ook zijn woonwijk beschoten.

Aan de Poolse grens schiet het niet erg op, het buurland laat gemiddeld maar één auto per minuut door. "Naar verwachting staan hier iets meer dan 10.000 auto's, dus de kans is groot dat ik hier nog dagen bij de grens sta." Hij raadt andere Nederlanders in Oekraïne aan om ook het land te verlaten, ook al zien ze nu op sommige plekken nog weinig van de oorlog. "Dit gaat mij mijn leven lang achtervolgen."

Niet alle Nederlanders in Oekraïne willen het land verlaten, zoals Bart van der Vossen (63). Hij woont al 25 jaar in Oekraïne, en woont nu in een dorpje bij Kiev. In het dorp heeft hij nog geen militair gezien. Maar tijdens een telefonisch interview met de NOS hoort hij twee bominslagen even verderop. Hij verzamelt zijn vrouw en vijf familieleden uit Kiev die hij in huis heeft genomen, en neemt hen mee naar de schuilkelder. "O, ik moet ook nog even de buurvrouw waarschuwen, zij heeft een kind van anderhalf jaar."

Een nacht goed slapen zit er voorlopig niet in. Af en toe slaan de honden aan, of hoort hij geluiden en zoekt hij online informatie op. Hij is zenuwachtig door de huidige situatie, soms zo erg dat hij moet overgeven. "Dat is gezonde spanning", zegt de Drent onderkoeld.

Maar van plan om weg te gaan is hij zeker niet. "Wat ik hier heb opgebouwd, wil ik niet zomaar weggooien. Als we weggaan, wordt het huis geplunderd. Wat voor keuze heb je dan?" Ook heeft hij drie honden en een kat: "Die komen de grens niet over, en je kinderen gooi je niet op straat, dus je huisdieren ook niet."

Nederlanders in Oekraïne houden elkaar op de hoogte van de gebeurtenissen via een appgroep, zegt Van der Vossen. Ze spreken elkaar moed toe: "Er is veel nepnieuws van de Russen, geen paniek." Een ander reageert met: "Bij ons thuis nu het zoveelste bombardement in Borispol. Alle lichten uit in de straat en aan huis, om geen doelwit te zijn."

De Nederlander Chris vertrok met zijn gezin naar Kiev, in de hoop dat ze daar veilig zouden zijn:

Terwijl velen het land ontvluchten, is de Oekraïense mensenrechtenactiviste Sasha Delemenchuk (38) juist teruggegaan naar haar familie in Kiev. Ze woont in Georgië, maar wil nu bij haar familie zijn in Kiev. "Het is ons land, en onze verantwoordelijkheid om onze troepen te steunen."

De activiste moet binnenblijven; het luchtalarm ging in haar deel van de stad drie keer af. Ook kreeg ze net een bericht dat inwoners worden afgesloten van water en elektriciteit.

Aanmelden leger versoepeld

Stilzitten doet Delemenchuk in ieder geval niet; online regelt ze onder meer auto's voor mensen die willen vluchten of zamelt ze geld in voor militairen om munitie aan te schaffen.

Delemenchuk ziet dat jongeren in de rij staan bij militaire mobilisatie-eenheden om het land te beschermen. Het leger maakte vandaag bekend dat de aanmeldingsprocedure voor nieuwe militairen is versoepeld. Mensen van alle leeftijden met een Oekraïens paspoort kunnen zich nu aanmelden.

In deze video zijn een aantal militairen te zien, waar een van hen afscheid neemt van zijn familie.