Omgewaaide bomen: veel opruimwerk, maar ook een zegen voor het bos

Stormen Dudley, Eunice en Franklin hebben de afgelopen dagen flink huisgehouden in Nederland, ook in natuurgebieden. Boswachters van Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten zijn naar verwachting nog dagen tot weken bezig met het opruimen van omgewaaide bomen. Maar, benadrukken ze: dat is niet alleen maar slecht nieuws.

De Flevolandse boswachter Harco Bergman heeft vanmorgen met zijn team een planning gemaakt. Hij verwacht nog een paar weken nodig te hebben om alle paden vrij te maken. In het Kuinderbos dat hij beheert, in het uiterste noorden van de Noordoostpolder, ging dit weekend zo'n 1000 kuub aan fijnsparren tegen de vlakte, ongeveer 500 stuks.

De sparren stonden in grote groepen bij elkaar en waren zo'n 75 jaar oud. "Kolossale bomen waren het", zegt Bergman. "Allemaal nog heel vitaal."

Maar hij is niet somber over het verlies, legt hij uit aan de hand van een vergelijking met een zware storm van jaren geleden. "In 2007 ging hier 15.000 kuub om, vijftien keer meer dan nu. Toen riep ik: 'Dit is een ramp voor het bos.' Maar binnen een maand had ik mijn mening 100 procent bijgesteld. Het was juist een zegen voor het bos."

Ook deze boswachter in Leersum is niet heel somber over de omgevallen bomen in zijn bos. 'Ik kan hier moeilijk een potje gaan huilen':

De meeste bomen in het Kuinderbos waren destijds van één leeftijd, allemaal aangeplant tussen 1947 en 1953, licht hij toe. "Dat is geen gezond bos. En dat corrigeerde moeder natuur in één middag."

Het gevolg van de ontstane lege plekken was dat er meer zonlicht kon doordringen tot op de bosbodem. Zaden die daar lagen, konden daardoor ontkiemen. "Er komen dan nieuwe bomen en struiken op, alles door elkaar. Dat maakt een bos minder kwetsbaar voor bijvoorbeeld stormen."

"Natuurlijk is het zonde als je een enorme monumentale boom ondersteboven ziet gaan, maar vaak lijkt het erger dan het is", zegt ook Harco's zoon Bertwin Bergman, die boswachter is op Vlieland. "Dood hout leeft."

Op het Waddeneiland waaiden dit weekend enkele tientallen bomen om, waarvan een stuk of zes over het pad. "Dat valt relatief erg mee", zegt Bertwin. "Als je al die foto's en video's ziet van de storm mogen we in onze handen knijpen."

De bomen die over een pad zijn gevallen of daar nog overheen hangen, worden met een trekker weer het bos in gesleept:

De verplaatste bomen mogen in het bos vergaan, zegt Bertwin. "Dat is een heel natuurlijk proces. Er breken takken af, gaan insecten in de boom zitten, daar komen spechten op af. En kleine zoogdieren hebben er ook profijt van: die kunnen zich onder de stam verschuilen."

Bomen waarbij het verslepen op Vlieland niet lukt, worden in stukken gezaagd, zodat ze in delen terug het bos in kunnen. Als dat ook niet kan, worden de takken versnipperd. "Maar dat proberen we tot een minimum te beperken", zegt Bertwin.

Ook zijn vader Harco kiest in het Kuinderbos voor een mix: een deel van de omgevallen bomen blijft liggen vanwege het positieve effect op de biodiversiteit en verjonging van het bos. Een ander deel wordt afgevoerd om er bijvoorbeeld potloden, krantenpapier of meubels van te maken.

'Kom niet naar het bos'

Natuurbeheerders Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten roepen mensen intussen op om ook vandaag nog niet naar het bos te gaan. Sommige bomen kunnen alsnog omvallen en er kunnen loshangende takken naar beneden komen, waarschuwen ze.

Ook op andere plekken zijn bomen omgewaaid, zoals op deze begraafplaats in Brabant: