De uitbreiding van het elektriciteitsnetwerk verloopt volgens netwerkbeheerder Tennet veel te traag. Als het niet sneller gaat, komt de energietransitie in gevaar, omdat nieuwe wind- en zonneparken niet op tijd kunnen worden aangesloten.
Een goed voorbeeld is de bouw van een verdeelstation in Halsteren, West-Brabant: iedereen mocht meepraten in de hoop dat burgers niet tegen de plannen zouden procederen. Maar dat liep anders. "Niemand wil het verdeelstation in de achtertuin", zegt inwoner Alex Swagemakers, die met een alternatieve locatie kwam.
Hij kijkt tevreden rond in de op het eerste gezicht lege polder bij Halsteren. Daar moet het nieuwe verdeelstation van Tennet nu komen, 405 meter lang en 325 meter breed. Ook de gemeente Bergen op Zoom, waar Halsteren onder valt, is overtuigd.
Niet in eigen achtertuin
Het verdeelstation is hard nodig. Verder naar het westen wachten bijvoorbeeld vijftig ondernemers op het Zeeuwse Schouwen-Duiveland tot ze hun zonnepanelen kunnen aansluiten op het elektriciteitsnet. Door heel Nederland moet het netwerk worden uitgebreid. Jorrit de Jong van Tennet noemt het één van de grootste verbouwingen van Nederland sinds de Deltawerken.
Maar al zijn omwonenden nog zo vóór duurzame energie, toch liever niet in de eigen achtertuin. En dus gaat het door alle procedures te langzaam, zegt Tennet. Gemiddeld kosten het aanleggen van een hoogspanningstation en de verbindingen acht tot tien jaar. De inspraak, ontwikkeling en procedures nemen daarvan acht jaar in beslag.
In de laatste twee jaar zijn er in vijf gemeenten bewoners tegen de plannen van Tennet bij Halsteren. De afgelopen maand kwam daar nog het College van B&W van Moerdijk en de complete gemeenteraad van Roosendaal bij.
Variant
En dus werken de gemeente en Tennet in Halsteren in de geest van de nieuwe Omgevingswet: laat omwonenden vanaf de tekentafel meedenken over locaties. Wethouder Barry Jacobs (VVD) legt uit: "Het grote verschil is dat je veel meer de dialoog aangaat en luistert naar mensen voor je een besluit neemt. Je hoopt op consensus, al is dat moeilijk. Maar je hoopt ook op meer acceptatie van de uitkomst en dus minder juridische procedures daarna."
Swagemakers was meteen van de partij. Eén variant lag namelijk recht voor het terras van zijn Bed & Breakfast. "Ik was bang dat het bestek van mijn gasten straks door het magnetisme de polder wordt ingetrokken!" Volgens hem wonen er te veel mensen en is het zonde van de natuur.
Hij lacht, want inmiddels blijft het onheil hem bespaard: na meer dan een jaar aan tekentafels, vele varianten en beeldbepalende avonden - waar bewoners met eigen locaties konden komen - koos de gemeente voor een variant ver weg van het terras van Swagemakers.
Ontsteltenis
Alleen toen bleek een groep bewoners in het noorden van de polder door de nieuwe keuze te zijn overvallen. Binnen zes dagen hadden ze 1200 handtekeningen verzameld. Peter van den Eijnden, die in de polder woont, kwam met wéér een nieuwe variant: dicht op een bedrijventerrein meer naar het zuiden, waar ze met waterstof bezig zijn. Vlak bij windmolens, met nog ruimte voor zonnepanelen ook. En waar niemand rondwandelt in de natuur, zoals bij de voorkeursvariant van de gemeente.
Ook al waren alle procedures inmiddels doorlopen, de wethouder besloot samen met de gemeenteraad dat deze nieuwe variant ook kort moest worden onderzocht. Dat kost slechts een maand extra en de burger voelt zich gehoord, was de gedachte. Tot ontsteltenis van netwerkbeheerder Tennet. "Één maand extra betekent voor ons tot een half jaar uitstel."
Komende week wordt duidelijk welke variant de gemeente zal kiezen. Kiest de gemeente niet, dan legt de Rijksoverheid een keuze op. Inwoner Van den Eijnden vindt dat Tennet, als niet-neutrale partij, te veel invloed heeft. Hij wil een grotere rol voor de gemeenteraad. Maar als hij zijn zin niet krijgt? "Uiteindelijk zal ik het wel accepteren. Beter ergens dan nergens, anders moeten we met kaarsjes door het huis lopen."
