De nieuwe wapenwedloop: wat is een hypersonische raket?

Noord-Korea beweert te beschikken over hypersonische raketten. Zoals altijd als het om Noord-Korea gaat is het lastig om die bewering te checken, maar toch gaan bij analisten alarmbellen af. Dat komt door dat ene woord: hypersonisch.

Op dit moment is er een wapenwedloop gaande over dit type raketten. Meerdere landen hebben hypersonische raketten ontwikkeld, "maar nog niemand heeft er een goed antwoord op", zegt Patrick Bolder van het The Hague Centre for Strategic Studies. "De huidige afweersystemen zijn er niet op voorbereid."

Snelheid is alles

Kort gezegd is een hypersonische raket elke raket die sneller gaat dan mach 5: vijf keer de snelheid van het geluid. De 'traditionele' ballistische raket, die in een grote boog wordt afgevuurd, kan deze snelheden ook al halen. Het verschil is dat de hypersonische raketten hiervoor de atmosfeer maar kort, of zelfs helemaal niet hoeven te verlaten.

"Dat maakt dit wapen heel interessant", zegt veiligheidsonderzoeker Danny Pronk van Instituut Clingendael. "Binnen de atmosfeer kunnen de raketten manoeuvreren en dan worden ze onvoorspelbaar. Dat maakt het lastig om je ertegen te verdedigen."

Raketten kunnen op twee manieren hypersonische snelheden bereiken. Een raket kan worden gelanceerd met een grote verbrandingsmotor, vergelijkbaar met een spaceshuttle. Deze verlaat kort de atmosfeer, waarna de raket zich losmaakt. Hij duikt dan weer terug, waar hij met een glijsysteem naar zijn doel gaat. Hierdoor kan hij nog tijdens de vlucht van richting veranderen.

De tweede variant werkt als een kruisraket. Deze heeft een scramjet-motor aan boord, die bij hoge snelheden lucht inneemt. Die wordt vermengd met brandstof, waardoor met een relatief lichte motor hypersonische snelheden kunnen worden bereikt. Hiervoor hoeft de raket dus niet buiten de atmosfeer te vliegen.

Door de hoge snelheden moet de raket bestand zijn tegen extreme temperaturen: vanwege de wrijving met de lucht heeft de kop extra bescherming nodig, waardoor minder ruimte overblijft voor een explosieve lading. De huidige raketten zijn dus vooral gemaakt om schade toe te brengen door hun snelheid, niet door een explosie.

Eerder gaf Rusland al beelden vrij van rakettesten:

Onderscheppen lastiger

Dat de raket lager vliegt dan vergelijkbare raketten en kan manoeuvreren, maakt hem moeilijker op te sporen. De huidige afweersystemen zijn voorbereid op raketten die of trager zijn, of in een grotere boog vliegen. "Je geeft de vijand minder tijd om te detecteren, identificeren, een besluit te vormen en een afweerraket af te vuren", zegt Bolder.

Dat is waarom er verschrikt wordt gereageerd als een land als Noord-Korea ze zegt te hebben: nog geen enkel land heeft een afweersysteem dat hypersonische raketten kan opsporen en onderscheppen. "Dat zie je altijd in wapenwedlopen: het voordeel ligt altijd bij de offensieve kant, daarna komt de verdediging pas", zegt Pronk.

Dat wil niet zeggen dat dit soort wapens nu bepalend zijn in de oorlogvoering: de techniek is kostbaar, uiterst complex en de explosieve lading veelal dus klein. "Er zijn nog niet veel gemaakt, en zeker niet genoeg om het gebruik ervan waardevol te maken", zegt Bolder. "Andere wapens, zoals kernwapens, zijn nog genoeg om landen af te schrikken om ze te gebruiken."

Rusland is het verst in deze techniek: dat is momenteel het enige land dat zegt hypersonische raketten operationeel te hebben. De Verenigde Staten, China en India hebben succesvolle tests gedaan; Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk zijn in de ontwikkelingsfase.