Wat is groen en wat niet? Dat klinkt als een eenvoudige vraag, maar in Brussel is de kwestie een politiek mijnenveld. De Europese Commissie wil nu gascentrales en kerncentrales - onder voorwaarden - op een lijst van duurzame investeringen zetten.
Milieuclubs en een deel van de EU-landen uiten felle kritiek op het voorstel. Wat betekent de lijst precies en wat wil Brussel ermee bereiken?
Keurmerk
De groene taxonomie, zo heet die lijst, is bedoeld als een soort keurmerk. Het moet duidelijkheid geven aan beleggers wat geldt als een duurzame investering. Zoekt een investeerder bijvoorbeeld een groene binnenvaartrederij om in te beleggen? Dan is een voorwaarde dat er geen CO2 uit de schoorsteen komt. Geld steken in een kunstmestfabriek? Dan mag je die investering groen noemen als die fabriek rioolwater als bron gebruikt.
Met het keurmerk wil de Commissie bedrijven stimuleren groen te investeren én voorkomen dat bedrijven zich duurzamer voordoen dan ze zijn. Een bedrijf kan straks niet zomaar een product 'groen' noemen.
Gas groen?
Als gasgestookte energiecentrales op de lijst komen, gaan die in Europa dus gelden als duurzame investering. "Als je straks een nieuwe centrale wilt bouwen, zou dat goedkoper kunnen", zegt EU-correspondent Sander van Hoorn. "Want door het Europese keurmerk wordt het gezien als een veilige investering, waardoor banken je sneller geld uitlenen en minder rente rekenen."
Milieuclubs zijn kritisch op de plannen. Gascentrales zijn minder milieuvervuilend dan kolencentrales, maar stoten nog altijd veel CO2 uit. Te veel, vindt Greenpeace. Die noemt het plan van de Europese commissie een "licentie" aan bedrijven om zich groener voor te doen dan ze zijn. "Vervuilende bedrijven zullen verheugd zijn."
Maar Brussel beschouwt gas als een noodzakelijke overgangsbrandstof, zegt Van Hoorn. "Duitsland sluit kerncentrales en moet van kolen af. Hetzelfde geldt voor België. Er is gewoon nog onvoldoende wind- en zonne-energie om die centrales te vervangen."
Ook op de beslissing om kerncentrales op de lijst te zetten, klinkt kritiek. Bij de opwekking van kernenergie komt geen CO2 vrij, maar het kernafval blijft wel duizenden jaren radioactief. Ook wijzen milieuorganisaties en landen als Duitsland op het risico op een kernramp.
De discussie laat zien waar de politieke breuklijnen in de Europese Unie zitten, zegt Van Hoorn. Frankrijk, dat veel kerncentrales heeft, wil dat Europa kernenergie stimuleert. Duitsland is daar fel op tegen. Oost-Europese landen willen graag aardgas op de duurzaamheidslijst. Zij vinden de stap van kolen naar zonne- en windenergie nog te groot.
"De voorgestelde lijst is een compromis dat verschillende doelen dient, redeneert de Europese Commissie. Landen als Frankrijk en Tsjechië zijn heel erg afhankelijk van kernenergie. Als ze op gas moeten overgaan omdat ze kerncentrales moeten sluiten, raak je veel verder weg van de klimaatdoelen."
De taxonomie stelt wel voorwaarden voor wanneer een centrale geldt als 'groen'. Zo moet kernafval veilig worden opgeslagen, en moet een 'groene' gascentrale een (veel vervuilendere) olie- of kolencentrale vervangen. "En die eisen worden door de jaren strenger", zegt Van Hoorn.
Voorbeeldfunctie
Toch vrezen critici dat het voorstel van de Commissie leidt tot minder investeringen in zonne- en windenenergie. Van Hoorn: "Dat is een grote angst van de groene partijen in het Europees Parlement. Die zeggen: als je voordelig een gascentrale kunt bouwen, waarom zou je dan moeite doen windparken neer te zetten? Bovendien, zeggen ze, heeft Europa een voorbeeldfunctie. Wil je een signaal afgeven naar de rest van de wereld dat gas groen is?"
De 'groene' lijst is nog niet definitief: het Europees Parlement en de lidstaten moeten er nog over stemmen.
