Woede bij de Russen en blijdschap in Oekraïne naar aanleiding van de uitspraak van het gerechtshof in Amsterdam over honderden kunstschatten uit de Krim. De rechter wees het zogenoemde 'Krim-goud' toe aan Oekraïne. De Oekraïense delegatie jubelde in de rechtbank. In de Russische kunstwereld wordt gesproken van diefstal en gespeculeerd over politieke motieven.
Het draait allemaal om kunst die in 2014 te zien is geweest in het Allard Pierson Museum. Na de tentoonstelling wilde het museum de kunst terugsturen, maar naar wie? Rusland had de Krim tijdens de expositie geannexeerd. En dus ontstond er een conflict over de ongeveer 500 kunstwerken.
Bij de zitting van het gerechtshof was er vandaag een nieuwe episode in de strijd om de kunstschatten. NRC-journalist Pieter van Os volgt de zaak al vanaf het begin. Hij was bij de zitting en omschrijft in Nieuwsuur hoe de Oekraïense afvaardiging deze dag beleefde: "Die Oekraïners kwamen in een soort bus van The A-Team aanrijden met een flinke delegatie, met onderministers en topambtenaren. Ze waren na de uitspraak in een zeer goed humeur."
Ook de Oekraïense president Zelensky doet een duit in het zakje en laat weten blij te zijn met de uitspraak. Hij spreekt van een "langverwachte overwinning" en zegt dat na het goud het de beurt is aan de Krim om teruggehaald te worden door zijn land.
'Politiek gemotiveerd'
In Rusland kunnen ze zich absoluut niet vinden in de uitspraak en spreken ze zelfs over diefstal. "Ik vind de uitspraak heel onrechtvaardig. Het is politiek gemotiveerd, je kunt het diefstal noemen", zegt Konstantin Mogilevski van de Russische Historische Vereniging.
NRC-journalist noemt de uitspraak opvallend. "De laatste tijd is in de wereld van cultuurbeschermers in zwang geraakt dat dingen terug moeten naar de plek waar ze uit de grond komen. Deze spullen komen uit de grond van de Krim." Toch gaan de spullen niet terug naar de Krim, maar wel naar Kiev. "De museumwet die gold toen de stukken werden uitgeleend zat zo goed in elkaar dat de stukken terug moeten naar de staat Oekraïne, zegt het gerechtshof."
De uitspraak kan verstrekkende gevolgen hebben voor het uitwisselen van kunst denkt Van Os. "Het is nu al heel moeilijk voor Nederlands musea om stukken te lenen. Die musea zullen er niet bij zeggen dat hun weigering het met Krim-goud te maken heeft, maar dat zal wel een belangrijke rol spelen. En er is ook al door een Russische minister gezegd dat als ook in Hoger Beroep de stukken aan Oekraïne worden toegewezen, dat Nederland kan fluiten naar samenwerking met Russische musea."
'Geleende stukken moeten terugkomen'
Dat deze uitspraak niet goed is voor de onderlinge relatie tussen de Russische en de Nederlandse kunstwereld, zegt ook Aleksej Levykin van het Nationaal Historisch Museum in Moskou. Ook hij spreekt over een politieke uitspraak. "Het is een heel verdrietige uitspraak. Ik vrees dat de consequenties zeer negatief zullen zijn voor verdere uitwisseling tussen musea omdat dat meestal aan zeer strakke regels gebonden is. Een stuk dat door een museum wordt uitgeleend, moet ook weer terugkomen."
Een kunstcollectie is nu incompleet, zegt Andrej Malgin, directeur van het Tavride museum waar de stukken vandaan komen. "Onze collectie is uit elkaar getrokken." Aleksej Levykin van het Nationaal Historisch Museum voegt daar nog aan toe dat tradities worden aangetast. "Alle principes en tradities zijn overboord gegooid. Ons land is slachtoffer van een roofoverval bij klaarlichte dag."
De vier Krim-musea die de stukken destijds hebben uitgeleend gaan waarschijnlijk in cassatie tegen vonnis, tot er een uitspraak is in die zaak blijven de stukken in Nederland.
