Zalmhaventoren nu de allerhoogste, maar té hoog om woningtekort op te lossen

Het is weliswaar een kleinduimpje in vergelijking met z'n buitenlandse evenbeelden. Maar de Zalmhaventoren mag zich nu echt de hoogste woontoren van Nederland noemen. Deze week bereikt het bouwwerk in het centrum van Rotterdam de eindhoogte van 215 meter.

Als de nieuwe toren volgend jaar helemaal klaar is, telt het gebouw ruim 60 verdiepingen met voornamelijk woningen. Ook is er ruimte voor kantoren, een restaurant, een daktuin, parkeergarage en een fitnesscentrum.

Met 215 meter is de Zalmhaventoren een stuk hoger dan de Maastoren, die de afgelopen tien jaar het hoogste gebouw van Nederland was:

Zoals de Zalmhaventoren zijn er op dit moment allerlei hoogbouwprojecten in Nederland, zegt de kersverse rijksbouwmeester Francesco Veenstra. "Zoals in het stationsgebied van Den Haag, waar het plan is om heel veel vierkante meters aan hoogbouw toe te voegen. En ook Amsterdam-Zuid, waar naast de immense kantoorgebouwen steeds meer woontorens verschijnen."

Volgens de Stichting Hoogbouw staan er in Nederland inmiddels meer dan 200 torens met een hoogte van 70 meter of meer. Tientallen staan op de planning om gebouwd te worden.

"Toch is hoogbouw buiten de vier grote steden nog steeds een incident", concludeert de rijksbouwmeester. Daarmee doelt hij op plaatsen als Leeuwarden, Groningen, Tilburg en Eindhoven. "Ook daar bouwen ze steeds vaker de hoogte in, maar het is tot nu toe nog niet zo dat de skyline van de stad er radicaal door is veranderd."

Door in de hoogte te bouwen, zijn er relatief weinig vierkante meters grond nodig voor het creëren van de 256 nieuwe woningen in de Zalmhaventoren, op een gewilde locatie in Rotterdam. Hoogbouw is volgens veel mensen daarom een van de belangrijkste oplossingen om het woningtekort binnen de huidige stadsgrenzen op te lossen.

Toch is de hoge Zalmhaventoren juist niet het voorbeeld van een oplossing voor het woningtekort, denkt Veenstra. En dat komt gek genoeg juist door die hoogte. "Boven de 70 meter gelden er andere bouwregels, bijvoorbeeld qua brandveiligheid. En dat betekent ook een kantelpunt in investeringen."

Dure penthouses

Bouwen boven de 70 meter is complexer. Dat begint al met het ontwerp dat meer tijd vraagt, net als de uiteindelijke bouw. Ook de speciale betonnen en stalen constructies die hoogbouw vereisen, maken de projecten kostbaarder.

En dat leidt in de praktijk meestal tot duurdere woningen. Veenstra: "Je zou het niet verwachten, maar appartementen zijn vaak duurder om te bouwen dan eengezinswoningen".

Dat is bij de Zalmhaventoren niet anders. De huren voor een driekamerappartement in de woontoren zijn gemiddeld 1700 euro per maand. Wie een koophuis in de toren wil, moet daarvoor vele tonnen neerleggen. Ook staan er tientallen penthouses te koop voor bedragen ver boven 1 miljoen euro.

Rijksbouwmeester Veenstra verwacht daarom meer woontorens onder de 70 meter, ook wel middelhoogbouw genoemd. "Het is betaalbaarder en de verbinding met de stad is groter." Hij verwacht in de toekomst ook veel van duurzamere materialen, zoals hout, waarmee steeds makkelijker de hoogte in gebouwd kan worden.

Hoger dan de Dom

Toch leiden de hoogbouwplannen soms ook tot controverse, zoals in Utrecht. Daar gold jarenlang de ongeschreven regel om niet hoger te bouwen dan de historische Domtoren, die wordt gezien als ijkpunt in de stad. Maar dat daar binnenkort voor het eerst van wordt afgeweken, vindt Veenstra onvermijdelijk: "Utrecht wil 60.000 woningen bouwen. Als je dat binnen de huidige stadsgrenzen wil doen, moet je wel de hoogte in."

Al is niet elke locatie daar geschikt voor, waarschuwt hij. "Er staan acht miljoen woningen in Nederland. Samenhang is dan ook belangrijk. Zo'n hoge woontoren moet wel in de buurt passen."

De rijksbouwmeester noemt het dan ook onvoorstelbaar dat veel Nederlandse steden over tientallen jaren een 'Manhattan-karakter' hebben. "Maar op sommige plekken zal het zeker de identiteit van de stad gaan veranderen".