Tsjechische premier Babis verliest verkiezingen; oppositie wil regering vormen
De Tsjechische premier Andrej Babis heeft verrassend de parlementsverkiezingen verloren. Oppositieleider Petr Fiala heeft de overwinning opgeëist, en Babis heeft zijn nederlaag toegegeven en de winnaar gefeliciteerd.
Met bijna alle stemmen geteld staat vast dat Fiala's centrum-rechtse blok Spolu ('Samen') de meeste stemmen heeft gehaald.
Spolu komt uit op 27,7 procent en de populistische ANO ('Ja') van Babis op 27,2 procent, ruim 2 procentpunten minder dan vier jaar geleden. De centrum-linkse alliantie kreeg 15,5 procent.
Centrum-rechts heeft samen met het centrum-linkse blok met daarin de Piratenpartij in het parlement een meerderheid van 109 van de 200 zetels veroverd. De twee oppositieblokken kregen samen 43,2 procent van de stemmen, maar door de kiesdrempel van 5 procent levert dat toch een riante parlementaire meerderheid op.
Fiala zegt dat hij van plan is samen met het centrum-linkse blok een regering te vormen.
Wegstemmen
Babis leek bij het tellen van de stemmen lang op weg naar een tweede termijn, maar zakte geleidelijk weg, terwijl zijn potentiële bondgenoten onder de kiesdrempel zakten en de centrum-rechtse oppositie naderbij kwam.
Ondanks de nederlaag van Babis dreigt nog een patstelling als president Zeman vasthoudt aan zijn voornemen zijn bondgenoot Babis op het regeringspluche te houden.
Zeman heeft meermalen gezegd dat hij de leider van de grootste partij zal vragen een regering te vormen. Dat is nog steeds Babis, omdat Fiala de leider is van een coalitie van partijen. Zijn eigen partij is de Burgerlijk Democratische Partij.
Babis zou een minderheidsregering kunnen vormen, maar gezien de parlementaire meerderheid van de oppositiepartijen heeft die nauwelijks kans van slagen. De kans is groot dat hij bij zijn eerste optreden in het parlement wordt weggestemd.
Vier jaar geleden vormde Babis al een minderheidsregering die al snel ten val kwam. Daarna vormde hij een nieuwe minderheidsregering met steun van de sociaaldemocraten en de communisten, maar die hebben nu beide de kiesdrempel niet gehaald.
Babis kan nog de steun zoeken van de rechts-populistische Vrijheid en Directe Democratie Partij, die ruim 10 procent van de stemmen heeft gekregen, maar hij zal het daarmee niet redden.
Populistisch
In Brussel wekte de koers van Babis zorgen, omdat hij een populistische en euro-sceptische toon aansloeg en een agressieve verkiezingscampagne voerde waarin hij migratie als een grote bedreiging voor Tsjechië afschilderde. Brussel vreest dat Tsjechië onder Babis dezelfde weg inslaat als Polen en Hongarije.
De 67-jarige Babis is een zakenman en miljardair, die een conglomeraat van bedrijven leidt waarmee hij ook een deel van de media controleert. Hij is de afgelopen jaren onder meer beschuldigd van misbruik van op valse gronden verkregen Europese subsidiegelden en betrokkenheid bij een milieuschandaal. Onlangs dook zijn naam ook op in de Pandora Papers. Hij zou via brievenbusfirma's in belastingparadijzen landgoederen in Frankrijk hebben gekocht.
Fiala tegenpool van Babis
Petr Fiala (57), een historicus, is in veel opzichten een tegenpool van Babis. Voordat hij de politiek in ging was hij eerst hoogleraar politieke wetenschappen aan de Karel Universiteit van Praag en daarna rector van de Masaryk Universiteit in Brno.
In 2012 werd hij minister van Onderwijs, en pas een jaar later werd hij lid van de Burgerlijke Democratische Partij, waarvan hij in 2014 werd benoemd tot leider.
