Waarom vrouwen nu wel in opstand komen tegen de Taliban

• Layla Bil en Lennard Swolfs

  redacteuren Online

"Elke dag wordt het een stapje erger, als het zo doorgaat zijn we binnen een jaar terug bij de situatie van de jaren 90", zegt de 21-jarige Nabeela uit Kabul tegen de NOS. Ze ging de afgelopen weken de straat op om haar stem te laten horen tegen de Taliban. De extremistische groepering presenteerde zich als gematigder dan de vorige keer dat ze aan de macht waren, maar een kleine maand later wordt duidelijk dat veel vrijheden die Afghanen hadden verworven, nu toch in gevaar zijn.

Vrouwen zouden zich geen zorgen hoeven te maken onder de Taliban, verzekerde een woordvoerder tijdens zijn eerste persconferentie. Hij beloofde bijvoorbeeld dat vrouwen ditmaal mochten blijven werken en studeren. In de jaren 90 waren boerka's verplicht, mochten meisjes niet meer naar school en werd muziek verboden.

Geen topposities voor vrouwen

Toch maakt Nabeela zich nu grote zorgen over haar toekomst. Ze studeert bedrijfseconomie aan de universiteit, maar weet niet of ze haar studie kan afmaken, laat staan of ze er in de toekomst kans heeft op een baan. "De Taliban hebben al aangekondigd dat vrouwen niet langer in topposities kunnen werken."

Ook voor het nationale Afghaanse vrouwen-cricketteam is de toekomst onzeker. Sporten is verboden en de strenge kledingvoorschriften zijn terug. Nabeela heeft de verplichte zwarte hijab wel in de kast hangen, maar stelt het dragen ervan zo lang mogelijk uit.

Slimmer en radicaler

Dat de Taliban zich gematigder voordeden dan nu blijkt, is voor vrouwenrechtenactivist en oprichter van de Nederlandse stichting Femmes For Freedom Shirin Musa geen verrassing. "Ze doen zich gematigd voor, maar dat is het narratief van de Taliban en dat is overgenomen door westerse media."

De 'nieuwe' Taliban hebben van de media volgens haar onterecht het voordeel van de twijfel gekregen. "Maar ze zijn slimmer, sterker en radicaler dan hun voorgangers. Ze hebben aardige woorden geleerd die het in het Westen goed doen, zoals de belofte voor een inclusieve regering met ruimte voor vrouwen en minderheden. Maar wat ze in praktijk doen, is heel anders." De nieuwe regering in Afghanistan bestaat uitsluitend uit mannen uit één Pasjtoe-stam.

Demonstraties

Afgelopen weken gingen Afghanen in Kabul de straat op. Ze droegen borden met teksten als 'geen kabinet kan de aanwezigheid van vrouwen negeren!'. Protesten werden na de overname gedoogd, maar die tijd lijkt voorbij. Om demonstraties te stoppen werd er in de lucht geschoten, traangas gebruikt.

Ook is op deze video gezien dat demonstrerende vrouwen werden geslagen met zwepen en stokken. Let op: deze beelden kunnen als schokkend worden ervaren:

"Ik heb verschrikkelijke dingen meegemaakt tijdens de protesten van afgelopen week", zegt Nabeela aan de telefoon. "De Taliban houden zich aan geen enkele regel. Als ze willen, schieten ze of slaan ze ons." Dit gebeurde ook bij de zus van Nabeela. "Zij werd door een Talib met een geweer op haar nieren geslagen. En er werd in de lucht geschoten."

'Wij pikken dit niet'

"Deze vrouwen zijn enorm dapper. Het getuigt van moed dat in een wijk waar recent aanslagen zijn geweest, vrouwen ook daar opstaan en zeggen: 'Wij pikken dit niet.' Het laat zien dat ze liever sterven dan onder de Taliban leven", zegt Musa.

Hoewel er bij de protesten mannen en vrouwen aanwezig zijn, is de rol van vrouwen groter en zichtbaarder. Logisch, zegt correspondent Aletta André: "Vrouwen hebben onder de Taliban het meeste te verliezen."

Eerder maakte NOS op 3 deze video over de geschiedenis van Afghanistan:

Er wordt gevreesd dat de Taliban het strenge bewind van de jaren 90 willen voortzetten en dat de geschiedenis zich herhaalt. Afghanen die toen naar Nederland zijn gevlucht om niet onder de Taliban te moeten leven, denken liever niet terug aan die tijd. "Vrouwen kregen buiten in het bijzijn van iedereen zweepslagen als ze zich niet aan de regels hielden. Daar kreeg ik veel nachtmerries over", vertelde de 36-jarige Homa Ashkar eerder aan de NOS.

Onafhankelijkheid behouden

Voor Nabeela bestaat er geen twijfel dat soortgelijke dingen in Afghanistan onder de huidige Taliban weer kunnen gebeuren. "Ik probeer hoop te houden, maar dat is moeilijk. Ze gebruiken geweld tegen vrouwen en zelfs tegen kinderen. Ik weet zeker dat we over een jaar terug zijn bij de situatie van twintig jaar geleden, omdat ze die weg al in zijn geslagen."

Toch wil ze niet stoppen met demonstreren. "Wat zou dan nog het verschil zijn tussen mij en mijn moeder, die in de jaren 90 leefde, en een leven onder het Talibanbewind accepteerde? Mijn generatie is anders dan die van toen. Wij zijn onafhankelijk en dat willen we behouden."

Sinds eergisteren geldt er een demonstratieverbod in Afghanistan. Correspondent André: "Of dit mensen van de straat gaat houden weet ik niet, maar de Taliban zullen hun mogelijk wel nog gewelddadiger aanpakken dan tot nu toe. Het zou niet gek zijn als dat in elk geval een deel van de mensen zal ontmoedigen."

Musa is voorzichtig optimistisch: "Deze vrouwen laten zich de vrijheid van twintig jaar emancipatie en onderwijs niet zomaar afnemen. Maar de internationale gemeenschap mag niet wegkijken van wat er nu gebeurt in Afghanistan."