Vergevorderde kabinetsplannen voor onteigenen boeren om stikstofuitstoot
Het kabinet heeft plannen klaarliggen om honderden boeren te onteigenen om zo de stikstofuitstoot snel naar beneden te krijgen. De kosten voor het uitkopen kunnen in de miljarden lopen, staat in een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving. Vanochtend lekte er al cijfers uit via NRC.
PBL heeft twee plannen van de ministeries geanalyseerd. In beide gevallen gaat een groot deel van het budget naar onteigening en herbestemming.
De ene, variant B genoemd, is met name gericht op het verminderen van onder meer de stikstofuitstoot via opkoopregelingen van melkvee-, varkens- pluimveestapel. Dit plan is een stuk goedkoper: in totaal 14 miljard euro. Beiden budgetten beslaan de periode 2022-2030.
De tweede, variant A kost in totaal 30 miljard euro en is gericht op stikstofreductie via opkoopregelingen en technische maatregelen. Waar nodig wordt landbouw geëxtensiveerd. Dat betekent meer grond voor minder vee.
Nog niks besloten
Haagse bronnen laten weten dat er naast deze twee plannen nog meer scenario's liggen om stikstofuitstoot terug te dringen en ze benadrukken dat nog niks is besloten. Er wordt niet verwacht dat er voor Prinsjesdag nog een besluit komt, de kans is groot dat het in de formatie aan bod komt.
De landbouwsector is de grootste veroorzaker van stikstofuitstoot. Die uitstoot heeft ook gevolgen voor andere sectoren. De Raad van State heeft in 2019 een streep gehaald door een flink aantal nieuwe bouwvergunningen omdat er in Nederland te veel stikstof wordt uitgestoten.
Om de ambities wat betreft infrastructuur en de bouw van woningen waar te kunnen maken, moeten er meer maatregelen genomen worden om uitstoot terug te dringen, is het idee achter de plannen. De stikstofwet die in maart door de Eerste Kamer kwam, leidt er wel toe dat op lange termijn de natuurdoelstellingen behaald worden, maar deze plannen zouden zijn bedoeld om ook op korte termijn de uitstoot te reduceren.
Vrijwillig
Eerder konden varkenshouders zich vrijwillig laten uitkopen. Er waren echter maar 278 varkenshouders in plaats van 500 die van die regeling gebruik wilden maken, zo bleek in juni, waardoor de uitstoot niet voldoende is afgenomen. Ook grote boerenbedrijven uitkopen in de buurt van kwetsbare natuurgebieden levert niet genoeg op, zou in de plannen staan.
Landbouworganisaties zoals LTO hebben zich publiek altijd verzet tegen onteigening. NRC schrijft echter dat ze bij deze plannen achter de schermen wel hebben meegedacht. LTO laat weten aan de NOS "dat gedwongen opkoop uit principe en in de praktijk geen oplossing is". Verder zegt de organisatie dat onteigening vaak lang duurt, terwijl de stikstofreductie juist snel moet.
Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft de scenario's van ambtenaren van de ministeries van Financiën en Landbouw inmiddels doorgerekend. Het bureau heeft de analyses vanochtend online gezet.
