Zoveel banen en toch niet aan de bak: 'Voldoe niet aan profiel'
"Ik hoor continu dat bedrijven mensen zoeken. Maar als ik reageer op een vacature, of dat nu is bij de slager of bij de supermarkt, krijg ik altijd terug dat ik niet voldoe aan het profiel."
Jacqueline Menks (60) is langdurig werkloos: ze kan al meer dan twee jaar geen baan vinden, ondanks de krappe arbeidsmarkt. Ze is deels afgekeurd en kan 16 uur per week werken zonder te veel stress, anders krijgt ze er fysiek last van.
Menks is niet de enige die het maar niet lukt om aan het werk te komen. Het aantal langdurig werklozen nam in het tweede kwartaal toe: van 69.000 vorig jaar naar 90.000 dit jaar. Zij zijn allemaal langer dan een jaar op zoek naar werk, zegt het Centraal Bureau voor de Statistiek. En dat in een ongekend krappe arbeidsmarkt: voor het eerst in vijftig jaar zijn er meer vacatures dan werklozen.
Mismatch op de arbeidsmarkt
"Het gaat vooral om ouderen met soms verouderde vaardigheden, vaak laagopgeleid", zegt Nora Neuteboom, senior econoom bij ABN Amro. "Oudere werknemers verliezen niet vaker hun baan, maar áls zij werkloos raken is de kans veel groter dat ze langdurig werkloos worden. Zo verliezen ze hun vaardigheden."
"Ik ben goed met computers, ben hoofdkassière geweest: ervaring zat op allerlei gebieden. En toch pas ik niet in het profiel", zegt Jacqueline Menks:
Dat werkgevers in tijden van personeelstekorten niet allemaal putten uit deze groep, komt mede doordat zij denken dat de krapte tijdelijk is, denkt Neuteboom. "Ze zijn niet bereid om mensen aan te nemen die niet goed passen in een functie en ze bij te scholen. Want dat kost tijd en geld, en de krapte zal de komende maanden al afnemen."
Volgens Menks is dat niet het enige wat er aan de hand is. "Ze vinden mij te oud", zegt zij. Volgens haar kijken werkgevers niet naar haar werkervaring, maar naar leeftijd. "Ik heb nota bene een eigen supermarkt gehad, ben handig met de computer en werk als vrijwilliger bij de wijkkrant."
'Opvallend'
Hoogleraar inclusieve arbeidsmarkt Irmgard Borghouts van Tilburg University noemt het opvallend dat in deze tijd van hoge krapte de groep langdurig werklozen groeit. "Het kan beter dan dit. Anderzijds waren er in 2016 bijna 250.000 langdurig werklozen, veel meer dus. Maar in deze krappe markt is een stijging wel bijzonder."
Er zijn werkgevers die door het personeelstekort zitten te springen om deze arbeidskrachten. Denk aan bedrijven in de techniek. Ook dan is het niet makkelijk. Want, zo schreven ze in een manifest eind mei, als je iemand met een afstand tot de arbeidsmarkt aanneemt, kleven daar extra financiële risico's aan en complexe regels - en die moeten verdwijnen.
Volgens Borghouts gaat het er vooral om of je een langdurig werkloze wíl aannemen en hoe proactief de werkloze zelf is - vaak iemand met een afstand tot de arbeidsmarkt. "Van die 90.000 langdurig werklozen hebben er veel persoonlijke problemen. Geld lost niet alles op. Je moet het samen doen: burgers, bedrijven en de overheid."
Eigenwaarde
Het aanboren van deze groep werklozen dient dus een maatschappelijk en economisch belang, maar het is niet zo dat dit de krapte op de arbeidsmarkt in een klap zou oplossen, zegt de hoogleraar. "Maar het draagt er wel aan bij. Bovendien is elk mens dat weer aan de slag komt er eentje. Het lang niet hebben van een baan tast je eigenwaarde aan. Werkloosheid leidt ook vaker tot mentale gezondheidsproblemen, blijkt uit ons onderzoek. Dit kan hogere gezondheidskosten tot gevolg hebben waar de gehele maatschappij dan weer iets van merkt."
Ondertussen heeft Jacqueline Menks nog geen baan. Daar baalt ze van. "Ik verbaas me dat er zoveel werk is en ik niet word aangenomen. Het gaat erom dat ik meedraai. Ik heb een leuk leven, maar heb niks om voor op te staan. Ik heb geen ritme, dat werkt niet. Ik wil mensen om mij heen en doen waar ik goed in ben. En dat is een heleboel."
