In september kan iedereen die gevaccineerd wíl worden, een prik hebben gekregen. De vraag wordt dan: hoe nu verder? "Wie gaan we beschermen, op welke manier en ten koste van wat", vraagt epidemioloog Olaf Dekkers zich af. In dit artikel kijken we naar de landen om ons heen. Daar hebben ze namelijk, in tegenstelling tot Nederland, al wél plannen gemaakt voor de langere termijn.
"Nederland loopt duidelijk achter met het formuleren van beleid als iedereen gevaccineerd is", zegt Dekkers. "Frankrijk heeft al een heel plan voor de scholen. Engeland besluit alles los te laten. Daar kun je van alles van vinden, maar ze hebben tenminste een plan."
We nemen je mee door die plannen van de landen om ons heen. Daarnaast peilden we in samenwerking met Ipsos de mening van Nederlanders over de maatregelen voor de langere termijn. We beginnen bij onze Engelse buren.
Alle maatregelen loslaten?
In Engeland laten ze vanaf 16 augustus ook de laatste coronamaatregelen los. De zelfisolatieregel geldt dan niet meer. Als de Britse GGD belt, hoef je je niet meer af te zonderen. Wel blijft een PCR-test verplicht. Wie positief is, moet alsnog in isolatie.
Mondmaskers waren al niet meer verplicht, al wordt nog wel verwacht dat mensen er één dragen op drukke plekken, zoals het openbaar vervoer. Verder werd er na Freedom Day natuurlijk al versoepeld: geen maximum aantal bezoekers meer, geen maatregelen rond bruiloften en begrafenissen en niet meer afstand houden.
Het helemaal loslaten van alle maatregelen als de meeste mensen gevaccineerd zijn, ziet het merendeel van de Nederlanders niet zitten, blijkt uit een enquête van Ipsos:
- Nieuwsuur
- Nieuwsuur
De mondkapjesplicht
Hoe zit het met de mondkapjes in andere landen? Het Amerikaanse RIVM, het CDC, heeft besloten om de mondkapjesplicht voorlopig alleen in te voeren in publieke ruimtes op plekken waar de besmettingsgraad hoog is. Mensen met een zwakkere gezondheid en ouderen krijgen het advies mondkapjes altijd te dragen in de publieke ruimte, ongeacht de besmettingsgraad.
In Duitsland verschillen de coronaregels per deelstaat, maar is het dragen van een chirurgisch masker of FFP2-masker verplicht in openbare ruimtes, ook voor gevaccineerden.
Ook voor alle Fransen vanaf 12 jaar zijn mondmaskers nog altijd verplicht voor trein- en busstations, luchthavens, scholen, gebedshuizen tijdens ceremoniële uren, winkelcentra en bushokjes. Buiten is een mondkapje niet meer nodig, tenzij het druk is in de winkelstraten.
In Nederland is er geen eenduidig mondkapjesbeleid in publieke ruimtes. Zo is het in het openbaar vervoer verplicht een mondkapje te dragen, maar bij de kapper, fysiotherapeut of in winkels is dat niet zo. Of in Nederland de mondkapjesplicht in het openbaar vervoer ook wordt losgelaten is niet bekend.
Nederlanders zelf zijn verdeeld over de maatregelen nu, blijkt uit de Ipsos-enquête.
Hoe ziet het schooljaar er straks uit?
Het Nederlandse kabinet heeft nog geen plan voor het komende schooljaar. Wel vroeg het kabinet aan het hoger onderwijs om zélf twee scenario's voor te bereiden: eentje met anderhalve meter afstand, en eentje zonder. Maar of er bijvoorbeeld speciale regels gaan gelden voor universiteiten en hoe de basisscholen straks hun lessen moeten inrichten, is dus nog onduidelijk.
Anders is dat in Frankrijk, waar de regering al een volledige scholenstrategie heeft gemaakt. Afhankelijk van de besmettingsgraad in de regio krijgen scholen een van de vier niveaus toegewezen (groen, geel, oranje of rood). Elk niveau heeft z'n eigen - meer of minder strenge - pakket aan maatregelen.
Ook in de Verenigde Staten weten leerlingen, docenten én ouders al waar ze aan toe zijn het komende schooljaar. Zo moet op basis- en kleuterscholen iedereen een mondkapje dragen, ongeacht de vaccinatiestatus. Universiteiten kunnen wat het CDC betreft weer volledig open - mits alle studenten, docenten en medewerkers vóór het begin van het semester gevaccineerd zijn. Anderhalve meter afstand of mondmaskers zijn dan niet meer nodig. Als niet iedereen gevaccineerd is, wordt testen, ventileren, mondkapjes en afstand houden wel geadviseerd.
Datzelfde advies geldt voor scholen in Duitsland. Daar moeten studenten en docenten zich twee keer per week laten testen als er face-to-face lessen plaatsvinden. Bovendien wordt geadviseerd dat het dragen van mondkapjes in scholen door zowel leerlingen als docenten de verspreiding van het virus vermindert.
In hoeverre neemt een land verantwoordelijkheid voor het welzijn van burgers met een zwakkere gezondheid of die niet gevaccineerd zijn.
Volgens Dekkers moeten we nu met z'n allen na gaan denken: wat vinden we als samenleving acceptabel, qua infecties aan de ene, en qua maatregelen aan de andere kant. "De vraag gaat nu worden: wie gaan we nu beschermen? En ten koste van wat? Kijk, gevaccineerden hebben geen ruimtepak. De vaccinaties zorgen dat de kans heel klein is dat je in het ziekenhuis belandt. Maar, als 80 procent gevaccineerd is dan kan de deltavariant bij 20 procent rondwaren. Dan heeft delta het moeilijk, maar het rondwarende virus zorgt nog wel voor clusters en uitbraken. Daarnaast beschermt een vaccinatie ook niet 100 procent."
"De vraag wordt dan: in hoeverre neemt een land verantwoordelijkheid voor het welzijn van burgers met een zwakkere gezondheid of die niet gevaccineerd zijn", zegt Dekkers. "We hebben vorig jaar steeds gekoerst op de ziekenhuiscapaciteit. Je ziet dit verschuiven naar: we moeten zorgen dat het virus onder controle is. Prima natuurlijk. Maar dat is een ander gezichtspunt, en dat wordt te weinig expliciet gemaakt."
