Arbeidsmigranten slapen in tenten: 'Ze kunnen nergens heen'

• Nasrah Habiballah en Charlotte Klein

  correspondent Rotterdam-Den Haag

Mensonterend noemt de Rotterdamse wethouder Richard Moti (PvdA) de situatie in het Zuiderpark in Rotterdam. Vanochtend ging hij kijken hoe dakloze arbeidsmigranten daar in tentjes bivakkeren. Ze worden steeds zichtbaarder: arbeidsmigranten die hun baan kwijtraken - en daarmee vaak ook meteen dakloos worden. Deze groep heeft geen recht op opvang, waardoor een deel van hen op straat leeft.

Ook in andere grote steden speelt dit probleem. In Rotterdam slapen de arbeidsmigranten in parken, onder spoorbruggen of op andere beschutte gebieden. Op sommige plekken worden ze gedoogd, elders worden ze weggestuurd om vervolgens een stuk verderop een tentje op te zetten.

Een buurtbewoner: "Ik kom hier dagelijks langs en er slapen meestal een stuk of vijf mensen. Soms blijven ze een paar dagen. Ze kunnen nergens heen." Wijkconciërge Jolanda Pijl krijgt gemengde reacties van buurtbewoners. "Sommige buurtbewoners maken zich zorgen en brengen spullen. Maar er zijn ook bewoners die zich niet prettig voelen."

Het is gebruikelijk dat een uitzendbureau naast werk ook voor huisvesting, vervoer en zorgverzekering zorgt. Dat is handig voor de arbeidsmigranten die hier tijdelijk werken en niet weten hoe het in Nederland werkt. Maar het betekent vaak ook dat als mensen hun baan verliezen, ze ook hun woning verliezen. Vakbond FNV pleit daarom al langer voor het scheiden van bed en baan.

Oud SP-voorzitter Emile Roemer schreef vorig jaar met het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten in opdracht van de regering twee rapporten. De belangrijkste adviezen naast huurbescherming waren registratieplicht - momenteel hoeven arbeidsmigranten niet ingeschreven te staan in Nederland en zijn ze onvindbaar. En certificeringsplicht voor uitzendbureaus - die is een aantal jaar geleden losgelaten, waardoor uitzendbureaus na misstanden niet kunnen worden aangepakt.

Tekort aan bedden

Brancheorganisaties als de Algemene Bond Uitzendondernemingen (ABU) en de Nederlandse Bond van Bemiddelings- en Uitzendondernemingen (NBBU) zeggen dat hun leden niet zomaar mensen op straat zetten en ze nog vier weken mogen blijven als er geen ander werk wordt gevonden.

De FNV zegt andere verhalen te horen. Bestuurder Petra Bolster: "In de praktijk zien wij dat als uitzendbureaus coulant zijn, de migranten 48 uur de tijd hebben om te vertrekken."

De Poolse Vojtek Wawer werkte in de logistiek. Nu is hij dakloos en leeft in Rotterdam op straat:

De gemeente biedt wel hulp als mensen willen terugkeren naar hun land van herkomst. Maar dat wil lang niet iedereen, zegt Anna Bartmann van stichting Barka. "Bijvoorbeeld als mensen zich schamen om met lege handen terug te gaan. Soms wonen ze hier al jaren en hebben ze in het land van herkomst geen plek om naartoe te gaan. Soms hebben ze andere problemen, zoals een verslaving." De stichting helpt arbeidsmigranten aan een opvangplek in het land van herkomst.

In het voorjaar presenteerde wethouder Moti nog een actieplan om dergelijke problemen aan te pakken, maar volgens de wethouder kan de gemeente maar beperkt de problemen oplossen. "Voor wetgeving hebben we écht Den Haag nodig."

Wetswijziging

Bijna een jaar na de rapporten is Roemer nog met dit dossier bezig. "Het is mij niet in de koude kleren gaan zitten. Ik heb verschrikkelijk woon- en werkomstandigheden gezien tijdens het onderzoek. Mensen zijn vol van angst, er is sprake van uitbuiting, ze slapen met meerdere mensen in een bed, of zijn na jaren nog niet ingeschreven."

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zegt met een deel van de aanbevelingen aan de slag te zijn. Maar ongeveer de helft van de aanbevelingen vragen volgens het ministerie om wetswijzigingen of besluiten met financiële gevolgen. "Deze worden nu uitgewerkt zodat een nieuw kabinet daar direct verder mee kan", laat een woordvoeder weten.

"Het kabinet is misschien demissionair, maar de Kamer niet. Zij moeten stampen", zegt Roemer. "De verhalen zijn bekend, we weten wat er moet gebeuren en hoe. Waar wachten we op."