Rotterdam komt met actieplan om kwetsbare arbeidsmigranten te helpen

• Nasrah Habiballah

  correspondent Rotterdam-Den Haag

Het is bekende problematiek rond arbeidsmigranten in de EU: uitbuiting, intimidatie en slechte woonomstandigheden. Een landelijke aanpak van die problemen laat nog op zich wachten en dus komt Rotterdam zelf met een actieplan om de leefomstandigheden van de migranten te verbeteren.

"Ik zie steeds meer mensen uit Oost-Europa zonder werk in tentjes tussen de bosjes van het Zuiderpark bivakkeren, in kelderboxen van portiekwoningen slapen in wijken die toch al kampen met grote werkloosheid en armoede. Dit soort mensonterende situaties wil ik niet in mijn stad." zegt PvdA-wethouder Richard Moti (Werk, Inkomen en EU-Migranten).

Vandaag presenteerde hij zijn actieplan. De gemeente wil EU-arbeidsmigranten in de toekomst beter beschermen door ze onder andere beter te registreren, informeel contact te leggen en extra te jagen op huisjesmelkers.

Aanjaagteam

Oud-SP-leider Emile Roemer en zijn Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten kwamen eind 2020 met een rapport over de woon- en werkomstandigheden van arbeidsmigranten. Daarin stonden vijftig aanbevelingen om de situatie te verbeteren. Maar verbeteringen vanuit de Rijksoverheid laten op zich wachten. Intussen kampen gemeenten met soms schrijnende situaties.

Ook bij vakbond FNV merken ze dat gemeenten niet goed weten hoe ze zelf, zonder de Rijksoverheid, de problemen met EU-arbeidsmigranten moeten aanpakken: "Gemeenten komen regelmatig met vragen bij ons. Soms zijn dat ook gewoon vragen als wat vinden arbeidsmigranten er zelf van en waar hebben zij behoefte aan," zegt Bart Plaatje van FNV.

Het ontbreekt volgens Plaatje ook vaak aan expertise: "Gemeenten denken vaak dat ze er niks aan kunnen doen als tien mensen in een huis wonen waar ze niet ingeschreven staan, maar dat kan wel degelijk."

Tweederangsburgers

Volgens de Rotterdamse wethouder duurt het te lang voordat er landelijk wat gebeurt. "Arbeidsmigranten lijken nu tweederangsburgers, terwijl ze dezelfde waardering verdienen als iedereen die in Nederland werkt. Dit is ook de kern van het rapport van het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten van Emile Roemer, die belangrijke aanbevelingen doet. Aanbevelingen, die naast reflectie op onze normen en waarden, vooral vragen om strengere wet- en regelgeving. Toch blijft het akelig stil vanuit het kabinet", zegt Moti.

En dus neemt de gemeente zelf het voortouw door enkele miljoenen vrij te maken voor een integraal actieprogramma.

Een van de punten in het Rotterdamse actieplan is het inschrijven van mensen in de Basisregistratie Personen (BRP). Die inschrijving is niet verplicht en dus is van veel EU-arbeidsmigranten in Nederland niet bekend waar ze wonen.

Om zo'n inschrijving wel verplicht te maken is een wetswijziging nodig. Maar Rotterdam gaat er toch al mee aan de slag: "Als we met mensen in contact komen, bijvoorbeeld bij een bezoek vanwege een melding van overlast, dan stimuleren we hen zich toch in te laten schrijven, zodat ze ook rechten opbouwen. Ook zoeken we contact met scholen waarop kinderen van arbeidsmigranten zitten van wie de ouders niet staan ingeschreven.", zegt Moti.

Ambassadeurs

Verder wil de gemeente meer inloopspreekuren houden waar mensen laagdrempelig om informatie kunnen vragen. Er is een verkenner aangesteld die gaat kijken hoe malafide uitzendbureaus aangepakt kunnen worden om zo uitbuiting tegen te gaan. En de gemeente gaat op zoek naar ambassadeurs in de gemeenschap die een schakel willen zijn tussen de arbeidsmigranten en de gemeente.

Het programma focust zich op vier wijken in Rotterdam waar de meeste arbeidsmigranten wonen. De wethouder hoopt zo een verschil te kunnen maken: "Ik heb mij voorgenomen om alles te doen wat binnen mijn mogelijkheden ligt om deze misstanden binnen mijn gemeente aan te pakken. Daarin zullen we de grenzen opzoeken en vooral kijken wat er wel kan." Het ministerie liet weten nog niet te kunnen reageren op de Rotterdamse plannen.